Sendero Luminoso

Operationele gebieden

Huidige bekende operationele gebieden

Achtergrond

Korte geschiedenis

Aan het eind van de jaren ’60 werd Sendero Luminoso opgericht door Abimaél Guzmán (ook bekend als Comrade Gonzalo). De groep was gebaseerd op de Marxistische ideologie van José Carlos Mariátegui. Daarnaast had de groep een sterk Maoïstisch karakter, dankzij Guzmán, die diep onder de indruk terugkwam van zijn reis naar de Volkrepubliek China in het midden van de jaren ’60. Het belangrijkste doel van SL was het omver werpen van het bestaande Peruaanse politieke bestel en dit te vervangen door een revolutionaire, communistische regering. Ondertussen toonde SL verzet tegen invloeden van andere Latijns-Amerikaanse guerrilla groepen (zoals Tupac Amaru) en buitenlandse ideologieën. Gedurende de eerste zeventien jaar richtte SL zich op het vestigen van een netwerk van supporters en guerrillastrijders in de afgelegen gebieden van Peru. In het begin van de jaren tachtig begon de groep met aanvallen in de landelijke gebieden van de centrale Andes, de Upper Hualaga Valley (UHV) en het zuidelijke gedeelte van Puno. In het verloop van deze aanvallen werden lokale politici vermoord en werd hun plek ingenomen door SL-leden. Het klimaat en de grond van deze gebieden is ideaal voor het kweken van coca-planten en SL heeft veel profijt gehad van betalingen van telers in ruil voor bescherming tegen overheidsoptreden (uitroeiing van de coca-teelt). Vanaf 1983 werden rijke boeren, linkse activisten en linkse intellectuelen ook doelwitten van Sendero Luminoso. Deze strategie bleek echter contraproductief te werken, omdat het extreme geweld van SL de Peruaanse bevolking afschrok. De strijd tegen de Peruaanse overheid ging echter door tot het begin van de jaren ’90. Verschillende bronnen schatten dat zo’n 70.000 mensen zijn omgekomen in deze gevechten.

In 1992 riep de Peruaanse regering, destijds onder leiding van President Alberto Fujimori, een staat van beleg uit tegen SL. Veel Peruanen die verdacht werden deel uit te maken van SL werden vervolgens opgepakt, gemarteld en vermoord. Op 12 september 1992 werd de leider van Sendero Luminoso, Abimaél Guzmán, opgepakt. Vanaf dat moment is een afname te constateren in de gewapende effectiviteit van de groep. Recente rapporten laten echter zien dat SL bezig is met een comeback. De aanvallen van de afgelopen jaren zouden zijn gefinancierd door inkomsten uit drugshandel. De terroristische organisatie en productie- en distributienetwerken van cocaïne zouden zijn samengevlochten. Daarnaast waren er (pogingen tot) gijzelingsacties. In december 2011 erkende de toenmalige leider de strijd te hebben verloren, en gaf aan met de regering te willen onderhandelen over een overgave. De Peruviaanse regering weigerde te onderhandelen. Op 12 februari 2012 raakte Artemio gewond in een strijd tegen Peruviaanse militairen en werd hij opgepakt. Een maand later werd zijn mogelijke opvolger ook gearresteerd.  

Literatuur: Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008; Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002.

Organisatiestructuur

Omvang organisatie/groepering

100-1000

Omvang organisatie/groepering - toelichting

Gedurende de jaren ’80 en begin jaren ’90 was Sendero Luminoso op haar hoogtepunt. De organisatie bestond toen uit meer dan 10.000 militanten. Door arrestaties en het strenge optreden van Peruaanse regeringstroepen is dat aantal teruggelopen. De omvang wordt nu geschat op circa 200 à 300 gewapende leden. De omvang wordt nu geschat op circa 200 à 300 gewapende leden.

Literatuur: Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008; ‘Country Reports on Terrorism 2008’, U.S. Department of State, april 2009.

Leiders

SL heeft sinds de start meerdere leiders gehad, waaronder oprichter Abimaél Guzmán (1934). Deze oud-professor filosofie en ideoog van Sendero Luminoso werd in 1992 opgepakt, waarna hij in 1993 opriep tot een staakt-het-vuren. Hij is in 2006 veroordeeld tot levenslang. In 2008 hebben hij en enkele andere leden nog een aanvraag gedaan bij een internationaal gerechtshof in de hoop op een lagere straf. Sinds 2010 keurde hij de huidige koers van SL af. Guzmán is op 11 september 2021 gestorven in een Peruaanse gevangenis waar hij zijn levenslange gevangenisstraf uitzat. Hij had al langer gezondheidsklachten. 

Na Guzmán zijn er meerdere andere leiders geweest van SL, waarvan het merendeel is opgepakt.

Bevelstructuur

Sendero Luminoso had van oorsprong een hiërarchische, gecentraliseerde structuur. De arrestaties van Guzmán en anderen hebben de organisatiestructuur van SL mogelijk aangetast. Door de arrestaties ontdekten de Peruviaanse autoriteiten andere groepsleiders, die daardoor moesten vluchten. De overgebleven leden van Sendero Luminoso splitsten zich in 2 groepen; 1 groep van zo'n 150 leden die bereid waren tot overgave en een concurrerende groep van zo'n 350-500 leden die door wilden vechten en actief waren in de regio's Apurimac en de Ene River Valley 

Literatuur: Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008; 'Peru arrests Shining Path rebel leader', Al Jazeera, 05/03/2012.

Financiële inkomstenbronnen

• Cocaïnehandel (geschat op $ 20-30 miljoen).
• Belastingen over lokale drugshandel.
• Verschaffen van beveiliging aan drugshandelaren.
• Het heffen van war tax op in het strijdgebied wonende burgers.
• Financiële steun van linkse intellectuelen.
• Afpersing van bedrijven in de VRAEM regio onder het mom van beschermgeld.
• Illegale houthandel
  (Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008; Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002; Jeremy McDermott, http://www.insightcrime.org/news-briefs/peru-to-undermine-shining-path-finances-by-attacking-drug-tradePeru to Undermine Shining Path Finances by Attacking Drug Trade, 9/1/2014).

(Internationale) relaties

Geen informatie beschikbaar

Activiteiten

Wapens en werkwijze

• Gewapende overvallen op politieposten en overheidsgebouwen.
• Vermoorden van overheidsbeambten.
• Grootschalige mensenrechtenschendingen en moordpartijen onder de bevolking. Schattingen lopen uiteen van 30.000 tot 70.000 doden. Daarbij werden kleine wapens, explosieven, molotovcocktails en zogeheten ‘slingers’ gebruikt.

Recente en/of opvallende activiteiten

Contraterroristische maatregelen

Verwijzingen

Links

• ‘17 mei 1980: Lichtend Pad naar revolutie vol terreur’, De Volkskrant, 17/05/2010
• Kathryn Gregory, ‘Shining Path, Tupac Amaru (Peru, leftists)’, Council on Foreign Relations, 27/08/2009
• Arthur Brice, ‘Shining Path rebels stage comeback in Peru’, CNN, 21/04/2009
• Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008
• Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008
• Frank Hyland, ‘Peru’s Shining Path Gaining Gound?’, Terrorism Focus, 4(28), 11/09/2007
• ‘Profile: Peru’s Shining Path’, BBC News, 05/11/2004
• Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002

Literatuur

• James Ron, ‘Ideology in Context: Explaining Sendero Luminoso’s Tactical Escalation’, Journal of Peace Research, 38(5), 01/09/2001, pp. 569-592
• David Scott Palmer (ed.), The Shining Path of Peru, New York 1992
• Cynthia McClintock, ‘Why Peasants Rebel: The Case study of Peru’s Sendero Luminoso’, World Politics, 37(1), 1984, pp. 48-84