Sendero Luminoso
| Naam organisatie | Lichtend Pad |
| Aliassen | Sendero Luminoso |
| Land / regio (oorsprong) | |
| Operationele gebieden | |
| Toelichting Operationele Gebieden | Peru. Sendero Luminoso is voornamelijk actief op het platteland, in het bijzonder in de Huallaga vallei en de VRAEM regio (Spaans: Valle de los Ríos Apurímac, Ene y Mantaro). De VRAEM regio bestaat uit de departementen Junín, Huancavelica Cuzco, Ayacucho en Apurímac Volgens de Verenigde Naties is de VRAEM regio de plek met de meeste coca gewassen en de meeste laboratoria voor de productie van de op coca gebaseerde cocaïne wereldwijd. |
| Classificatie en ideologie |
|
| Doelen | De stichting van een socialistische staat in Peru. |
| Omvang (in personen) | 100-1000 |
| Kleur | Rood |
| Laatste activiteit | Geen informatie beschikbaar |
| Laatst gewijzigd |
Operationele gebieden
Huidige bekende operationele gebieden
Verschijningsvormen
Logo('s)
Beeldmateriaal
Geen beeldmateriaal beschikbaar.
Propaganda
Geen informatie beschikbaar
Achtergrond
Korte geschiedenis
Aan het eind van de jaren ’60 werd Sendero Luminoso opgericht door Abimaél Guzmán (ook bekend als Comrade Gonzalo). De groep was gebaseerd op de Marxistische ideologie van José Carlos Mariátegui. Daarnaast had de groep een sterk Maoïstisch karakter, dankzij Guzmán, die diep onder de indruk terugkwam van zijn reis naar de Volkrepubliek China in het midden van de jaren ’60. Het belangrijkste doel van SL was het omver werpen van het bestaande Peruaanse politieke bestel en dit te vervangen door een revolutionaire, communistische regering. Ondertussen toonde SL verzet tegen invloeden van andere Latijns-Amerikaanse guerrilla groepen (zoals Tupac Amaru) en buitenlandse ideologieën. Gedurende de eerste zeventien jaar richtte SL zich op het vestigen van een netwerk van supporters en guerrillastrijders in de afgelegen gebieden van Peru. In het begin van de jaren tachtig begon de groep met aanvallen in de landelijke gebieden van de centrale Andes, de Upper Hualaga Valley (UHV) en het zuidelijke gedeelte van Puno. In het verloop van deze aanvallen werden lokale politici vermoord en werd hun plek ingenomen door SL-leden. Het klimaat en de grond van deze gebieden is ideaal voor het kweken van coca-planten en SL heeft veel profijt gehad van betalingen van telers in ruil voor bescherming tegen overheidsoptreden (uitroeiing van de coca-teelt). Vanaf 1983 werden rijke boeren, linkse activisten en linkse intellectuelen ook doelwitten van Sendero Luminoso. Deze strategie bleek echter contraproductief te werken, omdat het extreme geweld van SL de Peruaanse bevolking afschrok. De strijd tegen de Peruaanse overheid ging echter door tot het begin van de jaren ’90. Verschillende bronnen schatten dat zo’n 70.000 mensen zijn omgekomen in deze gevechten.
In 1992 riep de Peruaanse regering, destijds onder leiding van President Alberto Fujimori, een staat van beleg uit tegen SL. Veel Peruanen die verdacht werden deel uit te maken van SL werden vervolgens opgepakt, gemarteld en vermoord. Op 12 september 1992 werd de leider van Sendero Luminoso, Abimaél Guzmán, opgepakt. Vanaf dat moment is een afname te constateren in de gewapende effectiviteit van de groep. Recente rapporten laten echter zien dat SL bezig is met een comeback. De aanvallen van de afgelopen jaren zouden zijn gefinancierd door inkomsten uit drugshandel. De terroristische organisatie en productie- en distributienetwerken van cocaïne zouden zijn samengevlochten. Daarnaast waren er (pogingen tot) gijzelingsacties. In december 2011 erkende de toenmalige leider de strijd te hebben verloren, en gaf aan met de regering te willen onderhandelen over een overgave. De Peruviaanse regering weigerde te onderhandelen. Op 12 februari 2012 raakte Artemio gewond in een strijd tegen Peruviaanse militairen en werd hij opgepakt. Een maand later werd zijn mogelijke opvolger ook gearresteerd.
Literatuur: Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008; Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002.
Relevantie voor Nederland
Geen informatie beschikbaar
Relevantie voor het Caribisch koninkrijksdeel (Aruba, Curaçao, St Maarten, St Eustatius, Bonaire en Saba)
Geen informatie beschikbaar
Organisatiestructuur
Omvang organisatie/groepering
100-1000
Omvang organisatie/groepering - toelichting
Gedurende de jaren ’80 en begin jaren ’90 was Sendero Luminoso op haar hoogtepunt. De organisatie bestond toen uit meer dan 10.000 militanten. Door arrestaties en het strenge optreden van Peruaanse regeringstroepen is dat aantal teruggelopen. De omvang wordt nu geschat op circa 200 à 300 gewapende leden. De omvang wordt nu geschat op circa 200 à 300 gewapende leden.
Literatuur: Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008; ‘Country Reports on Terrorism 2008’, U.S. Department of State, april 2009.
Leiders
SL heeft sinds de start meerdere leiders gehad, waaronder oprichter Abimaél Guzmán (1934). Deze oud-professor filosofie en ideoog van Sendero Luminoso werd in 1992 opgepakt, waarna hij in 1993 opriep tot een staakt-het-vuren. Hij is in 2006 veroordeeld tot levenslang. In 2008 hebben hij en enkele andere leden nog een aanvraag gedaan bij een internationaal gerechtshof in de hoop op een lagere straf. Sinds 2010 keurde hij de huidige koers van SL af. Guzmán is op 11 september 2021 gestorven in een Peruaanse gevangenis waar hij zijn levenslange gevangenisstraf uitzat. Hij had al langer gezondheidsklachten.
Na Guzmán zijn er meerdere andere leiders geweest van SL, waarvan het merendeel is opgepakt.
Bevelstructuur
Sendero Luminoso had van oorsprong een hiërarchische, gecentraliseerde structuur. De arrestaties van Guzmán en anderen hebben de organisatiestructuur van SL mogelijk aangetast. Door de arrestaties ontdekten de Peruviaanse autoriteiten andere groepsleiders, die daardoor moesten vluchten. De overgebleven leden van Sendero Luminoso splitsten zich in 2 groepen; 1 groep van zo'n 150 leden die bereid waren tot overgave en een concurrerende groep van zo'n 350-500 leden die door wilden vechten en actief waren in de regio's Apurimac en de Ene River Valley
Literatuur: Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008; 'Peru arrests Shining Path rebel leader', Al Jazeera, 05/03/2012.
Financiële inkomstenbronnen
- Cocaïnehandel (geschat op $ 20-30 miljoen).
- Belastingen over lokale drugshandel.
- Verschaffen van beveiliging aan drugshandelaren.
- Het heffen van war tax op in het strijdgebied wonende burgers.
- Financiële steun van linkse intellectuelen.
- Afpersing van bedrijven in de VRAEM regio onder het mom van beschermgeld.
- Illegale houthandel
(Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008; Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002; Jeremy McDermott, http://www.insightcrime.org/news-briefs/peru-to-undermine-shining-path-finances-by-attacking-drug-tradePeru to Undermine Shining Path Finances by Attacking Drug Trade, 9/1/2014).
(Internationale) relaties
Geen informatie beschikbaar
Activiteiten
Wapens en werkwijze
- Gewapende overvallen op politieposten en overheidsgebouwen.
- Vermoorden van overheidsbeambten.
- Grootschalige mensenrechtenschendingen en moordpartijen onder de bevolking. Schattingen lopen uiteen van 30.000 tot 70.000 doden. Daarbij werden kleine wapens, explosieven, molotovcocktails en zogeheten ‘slingers’ gebruikt.
Recente en/of opvallende activiteiten
36 werknemers van een gas bedrijf zijn korte tijd gekidnapped door rebellen van SL. De gijzelaars werkten aan de Camisea gas pipeline voor het Zweedse bedrijf Skanska en een Peruaanse aannemer. De guerillas werden geleid door de aanvoerders ‘Gabriel’ en ‘Alipio’. De rebellen eisten $10 miljoen losgeld, explosieven en een jaarlijkse betaling van $1,2 miljoen. Nadat de overheid 1500 agenten en militairen inzette, zijn alle werkers vrijgelaten. Er zouden geen betalingen plaats hebben gevonden volgens de overheid.
Rebellen van SL verbranden drie helikopters van het particulier gasbedrijf, Transportadora de Gas del Peru. De aanval gebeurde in de centrale regio van Cusco. Er zijn geen gewonden of doden gevallen volgens de autoriteiten. Hoewel SL na de gevangenname van Guzmán ernstig verzwakt is, zijn er restantbewegingen die nog steeds actief zijn in delen van het land en samenwerken met drugshandelaren.
Rebellen van SL hebben 20 bouwvoertuigen van het Peruaans bouwbedrijf Consorcio Vial Quinua verbrand. Het bedrijf zou hebben geweigerd om een bedrag ter waarde van $35.000 te betalen aan SL. Bij het aanleggen van een asfaltweg werden de werknemeers door ongeveer vijftig guerrilla’s gedwongen uit hun voertuigen te stappen. Volgens getuigen stelden de rebellen dat de actie niet specifiek gericht was op de werknemers, maar op het bedrijf waarvoor zij werkten. Er is niemand verwond geraakt bij de aanval.
Uit vergelding voor de moord op een plaatselijke Lichtend Pad-commandant, roeiden leden van Lichtend Pad op gruwelijke wijze 69 mensen uit het dorp Lucanamarca uit, waaronder kinderen en zwangere vrouwen.
Autobomaanslag in Lima op de Amerikaanse ambassade, twee dagen voor het bezoek van de toenmalige Amerikaanse president Bush. Negen mensen kwamen om het leven, dertig anderen raakten gewond.
SL-leden, in samenwerking met drugshandelaren, vermoordden één politieagent. Elf antidrugs patrouilles raakten gewond. De unit werd geleid door Comrade Artemio.
Tijdens een SL-aanval die door de Peruaanse regering werd omschreven als de bloedigste in tien jaar, kwamen ongeveer veertien militairen en zeven burgers om in een hinderlaag in de provincie Huancavelica. SL gaf aan dat de aanval was bedoeld om de 80e verjaardag van de oprichting van de Peruaanse Communistische Partij te vieren.
Vier of vijf politieagenten kwamen om en vier anderen raakten gewond bij een aanval van SL-leden in de Huallagavallei. Twee weken daarvoor raakten twee militairen gewond toen hun helikopter werd aangevallen.
In het zuidoosten van Peru vond een aanval plaats op patrouillerende militairen, waar volgens de Peruaanse autoriteiten het Lichtend Pad verantwoordelijk voor moet worden gehouden. Zeker dertien militairen werden gedood.
Drie politieagenten en twee burgers kwamen om het leven tijdens een nachtelijke aanval op een basis van Peruaanse Special Forces in het zuiden van Peru. De regering houdt SL verantwoordelijk.
Contraterroristische maatregelen
Twee regionale leiders van Sendero Luminoso zijn opgepakt door het Peruaanse leger. Alexander Alarcon (comrade Renan) en Dionisio Ramos (comrade Yuri) waren leiders van een deel van Sendero Luminoso in de VRAEM regio. In deze regio wordt tevens de meeste cocaïne geproduceerd van Peru.
Het Peruaanse leger heeft 39 mensen bevrijd uit een ‘productiekamp’ van Sendero Luminoso. Onder de mensen zijn vooral vrouwen en kinderen. Sommigen beweren al 30 jaar geleden gekidnapt te zijn. In productiekampen worden gevangenen gedwongen om op het land te werken. De vrouwen zouden bovendien moeten zorgen voor nakomelingen die uiteindelijk een bijdrage kunnen leveren aan de organisatie.
Bij een militaire operatie in de zuidelijke jungle regio 300 kilometer ten oosten van Lima is Orlando Alejandro Borda Casafranca, alias ‘Comrade Alipio,’ gedood. Borda was de nummer 2 van de SL beweging die in de VRAEM regio actief was. De operatie was uitgevoerd om de recente golf van gewapende overvallen en afpersingen van de rebellen in de Ayacucho en VRAEM regio’s te bestrijden. De regio staat bekend om de grote hoeveelheid illegale coca gewassen die er verbouwd worden.
De leider van Sendero Luminoso, Abimaél Guzmán, werd opgepakt en gevangengezet. Het daaropvolgende hardhandige optreden van Peruaanse regeringstroepen leidde tot een scherpe daling van SL’s gewapende effectiviteit.
Verwijzingen
Links
- ‘17 mei 1980: Lichtend Pad naar revolutie vol terreur’, De Volkskrant, 17/05/2010
- Kathryn Gregory, ‘Shining Path, Tupac Amaru (Peru, leftists)’, Council on Foreign Relations, 27/08/2009
- Arthur Brice, ‘Shining Path rebels stage comeback in Peru’, CNN, 21/04/2009
- Frank Hyland, ‘Peru’s Sendero Luminoso: From Maoism to Narco-Terrorism’, Terrorism Monitor, 6(23), 08/12/2008
- Waynee Lucero, ‘The Rise and Fall of Shining Path’, Council on Hemispheric Affairs, 06/05/2008
- Frank Hyland, ‘Peru’s Shining Path Gaining Gound?’, Terrorism Focus, 4(28), 11/09/2007
- ‘Profile: Peru’s Shining Path’, BBC News, 05/11/2004
- Shawn Choy, ‘In the Spotlight: Sendero Luminoso’, Center for Defense Information, 01/07/2002
Literatuur
- James Ron, ‘Ideology in Context: Explaining Sendero Luminoso’s Tactical Escalation’, Journal of Peace Research, 38(5), 01/09/2001, pp. 569-592
- David Scott Palmer (ed.), The Shining Path of Peru, New York 1992
- Cynthia McClintock, ‘Why Peasants Rebel: The Case study of Peru’s Sendero Luminoso’, World Politics, 37(1), 1984, pp. 48-84
