Rote Armee Fraktion (RAF)

Operationele gebieden

Huidige bekende operationele gebieden

Achtergrond

Korte geschiedenis

De RAF werd in 1970 opgericht door Andreas Baader, Gudrun Ensslin en een derde persoon. Het ideologische brein achter de RAF, Ulrike Meinhof, voegde zich later bij de links-extremistische terreurgroep. De naam van de terroristische organisatie, afgeleid van het Japanse Rode Leger, refereert niet zozeer aan een splintergroepering, maar de term ‘Fraktion’ benadrukt daarentegen de internationale marxistische strijd; de RAF is een ‘fractie’ van een groter geheel.

De oprichting van de RAF vond plaats tegen de achtergrond van de zogeheten ‘buitenparlementaire oppositie’, een verzamelterm voor verschillende protestbewegingen in de jaren zestig in West-Duitsland die zich keren tegen de consumptiemaatschappij en de gevestigde orde. De protestbewegingen bundelen zich in de studentenbeweging, waarin studenten zich afzetten tegen het nazi-verleden van vele bestuurders in West-Duitsland. Het studentenprotest valt eind jaren zestig uit in twee bewegingen: symbolische studentenprotesten en extreemlinkse splintergroeperingen die, naar model van de Zuid-Amerikaanse stadsguerilla, geweld zien als middel om politieke doelstellingen te bereiken.

In 1968 stichtten Baader en Ensslin brand in twee warenhuizen in Frankfurt. Baader wordt niet lang hierna opgepakt om vervolgens met geweld te worden bevrijd door Ensslin, Meinhof en andere RAF-aanhangers; de RAF is hierbij geboren. In 1970 wordt dan ook het extreemlinkse terreur uitgevoerd onder de noemer RAF. In datzelfde jaar vertrekken enkele kernleden van de RAF, waaronder Baader, Meinhof en Ensslin, naar Jordanië om daar een paramilitaire opleiding te volgen in een trainingskamp van de Palestijnse terreurbeweging El Fatah. Na terugkeer in West-Duitsland pleegt de RAF meerdere bomaanslagen en bankovervallen. In 1971 valt het eerste slachtoffer door RAF-terreur, politiechef Norbert Schmid wordt doodgeschoten. Hierna neemt het geweld toe in de vorm van een reeks bomaanslagen. In de zomer van 1972 worden Baader, Ensslin en Meinhof gearresteerd.

Met de arrestatie van de kopstukken van de RAF wordt een nieuwe generatie van de terreurbeweging ingeleid. Sympathisanten van de RAF beschouwen de arrestatiegolf als bewijs van de misdadigheid van het politieke systeem en trachten de grondleggers te bevrijden. Om dit te bewerkstelligen plegen deze aanhangers van de tweede generatie meerdere aanslagen, met als climax de ‘Duitse herfst’ van 1977. Gedurende zes weken vindt er een ware geweldsgolf plaats waarbij meer dan tien mensen om het leven komen. Om druk uit te voeren op de Duitse regering om de RAF kopstukken vrij te laten, kapen RAF-aanhangers een Lufthansa vliegtuig en ontvoeren zij de Duitse werkgeversvoorzitter Hanns-Martin Schleyer. De vliegtuigkaping mislukt echter, drie van de vier ontvoerders worden omgebracht nadat het vliegtuig wordt bestormd door Duitse politie-eenheden op 18 oktober 1977. Dezelfde nacht nog plegen enkele RAF-leden, waaronder Baader, Raspe en Ensslin, zelfmoord in de gevangenis. Wanneer op 19 oktober het levenloze lichaam van Schleyer wordt gevonden, komt er een einde aan de ‘Duitse herfst’.

Hoewel de grondleggers van de RAF dood zijn, is de RAF-terreur nog niet ten einde. De derde generatie aanhangers van de RAF pleegt meerdere aanslagen op het Amerikaanse leger en representanten van ‘het kapitaal’. In 1998, dertig jaar nadat de RAF-terreur begon met de brandstichting door Baader en Ensslin, verklaart de RAF dat zij de strijd beëindigt.

(Stefan Aust, ‘Baader-Meinhof: The Inside Story of the R.A.F., 2009; Jillian Becker, ‘Hitler’s Children: The Story of the Baader-Meinhof Terrorist Gang’, 2014; ‘RAF’, Duitsland Instituut, 2019).

Toon meer

Organisatiestructuur

Omvang organisatie/groepering

Onduidelijk

Omvang organisatie/groepering - toelichting

De precieze omvang van de RAF is onduidelijk, de eerste generatie had 22 kernleden die vrijwel allemaal werden opgepakt tijdens de arrestatiegolf in 1972.

Leiders

Andreas Baader behoorde samen met Gudrun Ensslin tot de oprichters van de RAF. Samen met Ensslin stichtte Baader brand in twee warenhuizen in Frankfurt. In 1970 ontmoetten Baader en Ensslin Ulrike Meinhof. Niet lang daarna wordt Baader opgepakt om vervolgens met veel geweld bevrijd te worden door RAF-leden. Baader wordt in 1972 tijdens de arrestatiegolf van RAF-leden gearresteerd. Op 27 april 1977 wordt Baader veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens viervoudige moord en meerdere pogingen tot moord. Na de mislukte vliegtuigkaping pleegt Baader op 18 oktober 1977 zelfmoord in zijn cel.

Gudrun Ensslin was de vrouwelijke leider van de RAF. Ze was samen met Baader betrokken bij verschillende aanslagen en overvallen. Net als Baader wordt zij in 1977 tot levenslang veroordeeld om ook op 18 oktober 1977 zelfmoord te plegen.

Ulrike Meinhof was het ideologische brein achter de RAF. Wanneer zij deelneemt aan de gewelddadige bevrijding van Baader in 1970 wordt ze bestempeld als terroriste. Hiermee is de Baader-Meinhof Groep geboren. In 1972 wordt Meinhof gearresteerd om twee jaar later veoordeeld te worden tot acht jaar gevangenisstraf wegens poging tot moord tijdens de bevrijding van Baader. In 1976 wordt Meinhof dood aangetroffen in haar cel.

Bevelstructuur

De RAF bestond uit verschillende commando’s die vernoemd waren naar overleden RAF-leden of andere overleden leden van internationale extreemlinkse groeperingen.

Financiële inkomstenbronnen

De financiering van de RAF kwam voort uit bankovervallen, naar schatting is zo zeven miljoen Deutsche Mark buitgemaakt.

(Assaf Moghadam, ‘Failure and Disengagement in the Red Army Faction’, 2011).

(Internationale) relaties

De RAF werkte samen met meerdere internationale organisaties, waaronder het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, El Fatah, de Belgische CCC (Strijdende Communistische Cellen, de Nederlandse RaRa, het Franse Action Directe, Brigate Rosse, ETA, IRA, als ook de DDR. De mate van samenwerking met bovenstaande organisaties verschilt echter sterk van elkaar.

Activiteiten

Wapens en werkwijze

De RAF pleegde ontvoeringen, bankovervallen, bomaanslagen en moorden.

Recente en/of opvallende activiteiten

Contraterroristische maatregelen

Verwijzingen

Links

• https://duitslandinstituut.nl/serie/33/raf
• https://socialhistoryportal.org/raf
• http://www.berlin1969.com/stories-geschichte/troubled-times-unruhige-zeiten/founding-document/
• https://web.archive.org/web/20131205050232/http://labourhistory.net/raf/chronology.php

Literatuur

• Den Buurman, M. (2009). Duitse Herfst: Het Spook van de RAF. Soesterberg: Aspekt.
• Ditfurth, J. (2010). Ulrike Meinhof: De Biografie. West-Friesland: VCL.  
• Varon, J.P. (2004). Bringing the War Home: The Weather Underground, the Red Army Faction, and Revolutionary Violence in the Sixties and Seventies. London: University of California Press.
• Aust, S. (2009). Baader-Meinhof: The Inside Story of the R.A.F. Oxford: Oxford University Press.
• Wright, J. (1990). Terrorist Propaganda: The Red Army Faction and the Provisional IRA, 1968—86. New York: Palgrave Macmillan.
• Passmore, L. (2011). Ulrike Meinhof and the Red Army Faction: Performing Terrorism. New York: Palgrave Macmillan.
• Becker, J. (2014). Hitler’s Children: The Story of the Baader-Meinhof Terrorist Gang. Bloomington: AuthorHouse.