Partiya Karkerên Kurdistan (PKK)
| Naam organisatie | Partiya Karkarên Kurdistan (Koerdische Arbeiderspartij) |
| Aliassen | |
| Land / regio (oorsprong) | Turkey |
| Operationele gebieden | Turkey, Iraq, Lebanon, Syria |
| Toelichting Operationele Gebieden | Hoofdzakelijk Turkije en Irak, waarnaast ook Syrië en Libanon als operationele gebieden worden genoemd. |
| Classificatie en ideologie | Marxistisch-leninistische nationalistisch separatistisch terrorisme. |
| Doelen | De PKK heeft in de loop van de tijd verschillende doelen gehad:
|
| Omvang (in personen) | 1000-5000 |
| Laatste activiteit | Geen informatie beschikbaar |
| Laatst gewijzigd |
Operationele gebieden
Huidige bekende operationele gebieden
Verschijningsvormen
Logo('s)
Achtergrond
Korte geschiedenis
De Partiya Karkeren Kurdistan (PKK) werd in 1974 opgericht als marxistisch-leninistische beweging die streefde naar het vestigen van een marxistische Koerdische staat in zuidoost-Turkije. In 1984 begon de groep een guerrilla-oorlog tegen de Turkse regering, waarbij meer dan 35.000 mensen om het leven kwamen. Na hardhandig optreden van het Turkse leger in het begin van de jaren negentig, was de PKK grotendeels verslagen. De groep veranderde vervolgens haar strategie van een landelijke opstand naar stedelijk terrorisme. Naar aanleiding van een tip van de Amerikaanse inlichtingendienst arresteerden Turkse autoriteiten in 1999 de PKK-leider Abdullah Öcalan in Kenia. Öcalan werd veroordeeld tot levenlange gevangenisstraf. Hoewel Öcalan de symbolische leider van de groep bleef, was zijn arrestatie een grote tegenslag voor de PKK. Om een doodvonnis te vermijden, adviseerde Öcalan zijn volgelingen vanuit de gevangenis om zich te onthouden van geweld en zich voortaan op vreedzame wijze in te zetten voor Koerdische rechten. De PKK kondigde vervolgens een staakt-het-vuren aan dat doorliep tot juni 2004, toen een groep hardliners de controle van de groep overnam. In de daaropvolgende jaren pleegde de PKK verschillende aanslagen in zowel het oosten als het westen van Turkije, vaak vanuit bases in noord-Irak. In juli 2009 kwam de Turkse premier Tayyip Erdogan met een ‘democratische opening’, een initiatief voor het vergroten van de politieke en culturele rechten van de Turkse Koerden. Het verbod op de belangrijkste pro-Koerdische partij DTP en een juridisch offensief tegen Koerdische activisten betekenden echter het einde van de opening. Uit woede over het mislukken van de onderhandelingen, voerde de PKK in 2010 het geweld weer op.
Toon meerRelevantie voor Nederland
Geen informatie beschikbaar
Relevantie voor het Caribisch koninkrijksdeel (Aruba, Curaçao, St Maarten, St Eustatius, Bonaire en Saba)
Geen informatie beschikbaar
Organisatiestructuur
Omvang organisatie/groepering
1000-5000
Omvang organisatie/groepering - toelichting
Circa 4.000 tot 5.000 leden, waarvan 3.000 tot 3.500 zich in Noord-Irak bevinden.
Leiders
- Abdullah Öcalan (1948), alias Apo (oompje) is de oprichter en grote leider van de PKK. Öcalan werd in 1999 opgepakt in Kenia en tot de dood veroordeeld, maar zijn straf is omgezet tot levenslang, omdat Turkije de uitvoering van de doodstraf heeft opgeschort.
Abdullah Öcalan.
- Cemil Bayik, leider van een van de takken van de PKK, werd in 2002 gearresteerd in Iran. Zijn groepering is voornamelijk actief in het grensgebied tussen Turkije en Irak.
Cemil Bayik.
- Murat Karayilan is, sinds de arrestatie van de andere twee leiders, de uitvoerende leider van de PKK. Karayilan, die eind jaren negentig geruime tijd in Nederland verbleef, is tevens leider van de Confederatie van Koerdistan. Hij wil dat alle Koerdische partijen en bewegingen samenkomen in één platform en zo zich inzetten voor de gezamenlijke Koerdische belangen.
Murat Karayilan.
Bevelstructuur
De PKK is een strikt hiërarchische organisatie volgens het principe van het democratisch centralisme met Abdullah Öcalan als leider. Ondanks zijn gevangenschap wordt hij door zijn aanhangers nog steeds beschouwd als de leider van de PKK.
Financiële inkomstenbronnen
- Uit documenten die eind november 2010 op de website Wikileaks verschenen, bleek dat de Verenigde Staten de PKK hebben gesteund.
- Forse bijdragen van de eigen leden.
- De PKK zou aanzienlijke financiële steun ontvangen vanuit de grote Koerdische diaspora in Europa.
(Internationale) relaties
In het verleden hebben Syrië, Irak en Iran de PKK bescheiden steun en onderdak geboden. Syrië beëindigde deze steun in 1999 en werkt sindsdien samen met Turkije tegen de PKK. Ook Iran heeft sinds 1999 in beperkte mate bijgedragen aan de Turkse strijd tegen de PKK. In 2008 gingen Turkije en Irak de PKK gezamenlijk bestrijden.
Activiteiten
Wapens en werkwijze
- Amerikaanse wapens die vanuit Irak Turkije binnengesmokkeld worden, zoals M-16 machinegeweren.
- Verschillende explosieven zoals A-4 explosieven, TNT, ammoniumnitraat. De PKK gebruikt deze explosieven voornamelijk voor bom- en zelfmoordaanslagen in de financiële- en toeristische centra van Turkije.
- AK-47 Kalashnikovs.
- Landmijnen. Deze mijnen worden gebruikt als bermbommen tegen het Turkse leger.
- RPG-7 raketwerpers.
In beslag genomen PKK-wapens.
RPG-7 raketwerpers
Recente en/of opvallende activiteiten
Bij een aanslag in de zuidelijk gelegen Turkse stad Viranşehir zijn 2 doden en 17 gewonden gevallen. Een autobom werd vanaf afstand tot ontploffing gebracht, waarbij een kind van 11 en een beveiliger werden gedood. De PKK heeft de aanslag opgeëist. De organisatie verklaart dat de aanslag een vergeldingsactie is voor drie Koerdische strijders, die eerder door de Turkse overheid zijn gedood.
Aanslagen
Bij twee aanslagen in de zuidoostelijke Turkse steden Diyarbakir en Kiziltepe zijn ten minste acht doden en tientallen gewonden gevallen. Volgens de Turkse autoriteiten zit de PKK achter beide aanslagen.
Aanslagen
Volgens de Turkse veiligheidsdienst zouden militanten van de PKK een bermbom hebben laten ontploffen op het moment dat er een militair voertuig langs reed. Bij de aanslag zijn twee soldaten gedood en twee andere verwond. Een dag eerder zouden volgens het Turkse leger ook twee soldaten gedood zijn en drie anderen verwond bij aanvallen van de PKK in de Diyarbakir provincie. De aanslagen zijn niet opgeëist.
Aanslagen
In Nusaybin, een Turkse stad bij de Syrische grens, zijn twee agenten gedood en 35 mensen gewond geraakt door een aanslag van de PKK. De daders zouden een autobom hebben laten ontploffen. De aanslag is voor zover bekend niet opgeëist maar volgens Turkije zit de PKK er achter.
Aanslagen
Militanten van PKK hebben drie Turkse politieagenten gedood. De agenten reden in een gewapend voertuig over de snelweg toen militanten van de PKK de explosieven lieten ontploffen.
Aanslagen
In de provincie Sirnak hebben leden van PKK een controlepost van de politie opgeblazen met een wagen vol explosieven. De politie reageerde door het vuur te openen. Bij de gevechten zijn twee Turkse agenten omgekomen en zes PKK-strijders. Op dezelfe dag is in de stad Silvan een politieman gedood door PKK-strijders.
Aanslagen
Een Turks konvooi van militaire voertuigen is in een hinderlaag van de PKK gereden. De Koerdische strijders hebben hierbij 16 Turkse militairen gedood en veel wapens buitgemaakt. Het bericht is door president Erdogan op tv bevestigd. De aanval gebeurde in de regio Hakkari, dicht bij de grens met Iran en Irak. Sinds juli is het geweld tussen Turkse troepen en de PKK opgelaaid. Ondertussen zijn minstens 70 Turkse agenten en militairen en honderden PKK-strijders om het leven gekomen.
Aanslagen
PKK militanten hebben geprobeerd de gastoevoer naar Turkije te hinderen door een pijpleiding bij de grens met Georgië op te blazen. Omdat de gastoevoer al was stilgelegd voor werkzaamheden had de aanval geen grote impact.
Aanslagen
In het oosten van Turkije hebben leden van de PKK een zelfmoordaanslag op een politiestation gepleegd. Volgens de lokale autoriteiten zijn bij de aanslag twee Turkse soldaten om het leven gekomen en zijn 31 anderen verwond. Sinds 20 juli zijn er minstens 21 Turkse militairen gedood door de PKK.
Aanslagen
Nadat PKK militanten het vuur openden op Turkse soldaten in de Ağrı provincie, dicht bij de Iraanse grens, zijn vijf van de militanten gedood. Een zesde militant is verwond en gevangen genomen. De Turkse overheid zegt dat de PKK probeert het land te destabiliseren voor de parlementaire verkiezingen in juni.
Aanslagen
PKK is volgens één van hun leiders begonnen met het terugtrekken van haar strijders van Turks grondgebied. Dit vormt een belangrijk onderdeel van de vredesbesprekingen tussen de PKK en de Turkse overheid. Verschillende bronnen maakte melding vna vertrekkende strijders richting de Turkse grens met Irak. In totaal zouden zich de komende vijf maanden 2000 rebellen terugtrekken.
nieuws organisatie
In de nacht van 9 op 10 januari is de medeoprichtster van de PKK, Sakine Cansiz, in een kantoor in Parijs doodgeschoten. Daarnaast werden er nog twee andere vrouwen dood gevonden.
nieuws organisatie
De Deense rechtbank besluit dat de Koerdische zender Roj TV mag blijven uitzenden. Het station en het moederbedrijf moeten echter welk elk een boete van 2,6 miljoen kronen betalen wegens aanzet tot terrorisme. Volgens Turkije is TV Roj de spreekbuis van de PKK.
nieuws organisatie
PKK-strijders doodden vijftien Turkse soldaten bij de Aktutun grenspost, tussen Turkije en Irak.
Aanslagen
De gevangen PKK-leider Abdullah Öcalan overhandigde een zelfgeschreven vredesplan voor het Koerdische conflict, waarvan de inhoud niet publiekelijk werd vrijgegeven door de Turkse overheid. Het document stond later wel op de officiële website van de PKK gepubliceerd.
nieuws organisatie
De PKK voerde een raketaanval uit op een Turkse marinebasis, waarbij zes Turkse militairen om het leven kwamen. De aanval volgde op de mededeling van Abdullah Öcalan dat hij niet langer een dialoog met Turkije nastreefde.
Aanslagen
De PKK dreigde met aanslagen op toeristengebieden aan de Turkse kust.
nieuws organisatie
De PKK vuurde raketaanvallen af op een legereenheid in de provincie Siirt, in het zuidoosten van Turkije. Daarbij kwamen vijf militairen om het leven. Het leger reageerde een dag later met een aanval met onbemande vliegtuigen, waarbij twaalf PKK-strijders werden gedood.
Aanslagen
Murat Karayilan, leider van de PKK, zei tegen de BBC dat de PKK bereid is de strijd te staken als Koerden in Turkije meer politieke en culturele rechten krijgen.
nieuws organisatie
PKK-leider Abdullah Öcalan kondigde een staakt-het-vuren aan en riep alle Koerden op om op 12 september 2010 te gaan stemmen in een belangrijk referendum over grondwetswijzigingen.
nieuws organisatie
Bij een zelfmoordaanslag in het centrum van Istanbul raakten 32 mensen gewond. Doelwit zou een politiepatrouille zijn geweest. De PKK liet nog diezelfde dag weten dat zij niet verantwoordelijk waren voor de aanslag. De volgende dag bleek echter dat man die zichzelf had opgeblazen, wel degelijk lid was van de PKK. Leiders van de organisatie wisten niet dat hij de aanslag zou plegen.
Aanslagen
Op 1 augustus 2010 kondigde de PKK eenzijdig een staakt-het-vuren af. In november werd dit bestand verlengd tot juni 2011 om de Turkse autoriteiten de kans te geven te werken aan een acceptabele oplossing van het Koerdische conflict. Uit onvrede over het uitblijven van Turkse initiatieven op dit vlak werd het bestand echter al met ingang van 1 maart 2011 weer opgezegd. In een verklaring van de PKK hierover werd overigens wel toegevoegd dat geen offensieve acties zullen worden ondernomen, maar dat eventueel geweld alleen defensief zal zijn.
nieuws organisatie
Een aanval op een Turkse politiepost kost twee agenten het leven. De gevangen PKK-leider Öcalan dreigt met meer geweld als Turkije niet met de organisatie wilt onderhandelen.
Aanslagen
Contraterroristische maatregelen
Bij een aanslag in de zuidelijk gelegen Turkse stad Viranşehir zijn 2 doden en 17 gewonden gevallen. Een autobom werd vanaf afstand tot ontploffing gebracht, waarbij een kind van 11 en een beveiliger werden gedood. De PKK heeft de aanslag opgeëist. De organisatie verklaart dat de aanslag een vergeldingsactie is voor drie Koerdische strijders, die eerder door de Turkse overheid zijn gedood.
Aanslagen
Bij twee aanslagen in de zuidoostelijke Turkse steden Diyarbakir en Kiziltepe zijn ten minste acht doden en tientallen gewonden gevallen. Volgens de Turkse autoriteiten zit de PKK achter beide aanslagen.
Aanslagen
Volgens de Turkse veiligheidsdienst zouden militanten van de PKK een bermbom hebben laten ontploffen op het moment dat er een militair voertuig langs reed. Bij de aanslag zijn twee soldaten gedood en twee andere verwond. Een dag eerder zouden volgens het Turkse leger ook twee soldaten gedood zijn en drie anderen verwond bij aanvallen van de PKK in de Diyarbakir provincie. De aanslagen zijn niet opgeëist.
Aanslagen
In Nusaybin, een Turkse stad bij de Syrische grens, zijn twee agenten gedood en 35 mensen gewond geraakt door een aanslag van de PKK. De daders zouden een autobom hebben laten ontploffen. De aanslag is voor zover bekend niet opgeëist maar volgens Turkije zit de PKK er achter.
Aanslagen
Militanten van PKK hebben drie Turkse politieagenten gedood. De agenten reden in een gewapend voertuig over de snelweg toen militanten van de PKK de explosieven lieten ontploffen.
Aanslagen
In de provincie Sirnak hebben leden van PKK een controlepost van de politie opgeblazen met een wagen vol explosieven. De politie reageerde door het vuur te openen. Bij de gevechten zijn twee Turkse agenten omgekomen en zes PKK-strijders. Op dezelfe dag is in de stad Silvan een politieman gedood door PKK-strijders.
Aanslagen
Een Turks konvooi van militaire voertuigen is in een hinderlaag van de PKK gereden. De Koerdische strijders hebben hierbij 16 Turkse militairen gedood en veel wapens buitgemaakt. Het bericht is door president Erdogan op tv bevestigd. De aanval gebeurde in de regio Hakkari, dicht bij de grens met Iran en Irak. Sinds juli is het geweld tussen Turkse troepen en de PKK opgelaaid. Ondertussen zijn minstens 70 Turkse agenten en militairen en honderden PKK-strijders om het leven gekomen.
Aanslagen
PKK militanten hebben geprobeerd de gastoevoer naar Turkije te hinderen door een pijpleiding bij de grens met Georgië op te blazen. Omdat de gastoevoer al was stilgelegd voor werkzaamheden had de aanval geen grote impact.
Aanslagen
In het oosten van Turkije hebben leden van de PKK een zelfmoordaanslag op een politiestation gepleegd. Volgens de lokale autoriteiten zijn bij de aanslag twee Turkse soldaten om het leven gekomen en zijn 31 anderen verwond. Sinds 20 juli zijn er minstens 21 Turkse militairen gedood door de PKK.
Aanslagen
Nadat PKK militanten het vuur openden op Turkse soldaten in de Ağrı provincie, dicht bij de Iraanse grens, zijn vijf van de militanten gedood. Een zesde militant is verwond en gevangen genomen. De Turkse overheid zegt dat de PKK probeert het land te destabiliseren voor de parlementaire verkiezingen in juni.
Aanslagen
PKK is volgens één van hun leiders begonnen met het terugtrekken van haar strijders van Turks grondgebied. Dit vormt een belangrijk onderdeel van de vredesbesprekingen tussen de PKK en de Turkse overheid. Verschillende bronnen maakte melding vna vertrekkende strijders richting de Turkse grens met Irak. In totaal zouden zich de komende vijf maanden 2000 rebellen terugtrekken.
nieuws organisatie
In de nacht van 9 op 10 januari is de medeoprichtster van de PKK, Sakine Cansiz, in een kantoor in Parijs doodgeschoten. Daarnaast werden er nog twee andere vrouwen dood gevonden.
nieuws organisatie
De Deense rechtbank besluit dat de Koerdische zender Roj TV mag blijven uitzenden. Het station en het moederbedrijf moeten echter welk elk een boete van 2,6 miljoen kronen betalen wegens aanzet tot terrorisme. Volgens Turkije is TV Roj de spreekbuis van de PKK.
nieuws organisatie
PKK-strijders doodden vijftien Turkse soldaten bij de Aktutun grenspost, tussen Turkije en Irak.
Aanslagen
De gevangen PKK-leider Abdullah Öcalan overhandigde een zelfgeschreven vredesplan voor het Koerdische conflict, waarvan de inhoud niet publiekelijk werd vrijgegeven door de Turkse overheid. Het document stond later wel op de officiële website van de PKK gepubliceerd.
nieuws organisatie
De PKK voerde een raketaanval uit op een Turkse marinebasis, waarbij zes Turkse militairen om het leven kwamen. De aanval volgde op de mededeling van Abdullah Öcalan dat hij niet langer een dialoog met Turkije nastreefde.
Aanslagen
De PKK dreigde met aanslagen op toeristengebieden aan de Turkse kust.
nieuws organisatie
De PKK vuurde raketaanvallen af op een legereenheid in de provincie Siirt, in het zuidoosten van Turkije. Daarbij kwamen vijf militairen om het leven. Het leger reageerde een dag later met een aanval met onbemande vliegtuigen, waarbij twaalf PKK-strijders werden gedood.
Aanslagen
Murat Karayilan, leider van de PKK, zei tegen de BBC dat de PKK bereid is de strijd te staken als Koerden in Turkije meer politieke en culturele rechten krijgen.
nieuws organisatie
PKK-leider Abdullah Öcalan kondigde een staakt-het-vuren aan en riep alle Koerden op om op 12 september 2010 te gaan stemmen in een belangrijk referendum over grondwetswijzigingen.
nieuws organisatie
Bij een zelfmoordaanslag in het centrum van Istanbul raakten 32 mensen gewond. Doelwit zou een politiepatrouille zijn geweest. De PKK liet nog diezelfde dag weten dat zij niet verantwoordelijk waren voor de aanslag. De volgende dag bleek echter dat man die zichzelf had opgeblazen, wel degelijk lid was van de PKK. Leiders van de organisatie wisten niet dat hij de aanslag zou plegen.
Aanslagen
Op 1 augustus 2010 kondigde de PKK eenzijdig een staakt-het-vuren af. In november werd dit bestand verlengd tot juni 2011 om de Turkse autoriteiten de kans te geven te werken aan een acceptabele oplossing van het Koerdische conflict. Uit onvrede over het uitblijven van Turkse initiatieven op dit vlak werd het bestand echter al met ingang van 1 maart 2011 weer opgezegd. In een verklaring van de PKK hierover werd overigens wel toegevoegd dat geen offensieve acties zullen worden ondernomen, maar dat eventueel geweld alleen defensief zal zijn.
nieuws organisatie
Een aanval op een Turkse politiepost kost twee agenten het leven. De gevangen PKK-leider Öcalan dreigt met meer geweld als Turkije niet met de organisatie wilt onderhandelen.
Aanslagen
Verwijzingen
Links
- ‘Nuriya Kesbir: 'Turkse leger en regering krijgen PKK niet kapot'’, Wereldjournalisten, 19/12/2009
- Wladimir van Wilgenburg, ‘PKK Forces Await Orders from Imprisoned Leader Abdullah Ocalan’, Terrorism Monitor, 7(25), 13/04/2009
- Wladimir van Wilgenburg, ‘Assyrian Nationalists Cooperate with Kurdish PKK Insurgents’, Terrorism Monitor, 7(8), 03/04/2009
- David Romano, ‘Turkey Addresses PKK Challenge with Kurdish Language Reforms’, Terrorism Focus, 6(1), 15/01/2009
- Greg Bruno, ‘Inside the Kurdistan Workers Party (PKK)’, Council on Foreign Relations, 19/10/2007
- Frank Hyland, ‘The Many Faces of the PKK’, Terrorism Focus, 4(25), 31/07/2007
- James Branden, ‘The PKK and Syria’s Kurds’, Terrorism Monitor, 5(3), 21/02/2007
- James Brandon, ‘The Evolution of the PKK: New Faces, New Challenges’, Terrorism Monitor, 4(23), 04/12/2006
- Mark Burgess, ‘In the Spotlight: PKK (A.k.a. KADEK) – Kurdish Worker’s Party (A.k.a. Kurdish Freedom and Democracy Congress)’, Center for Defense Information, 21/05/2002
- www.pkk-info.com
Literatuur
- Jaarverslag Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst 2009, Leidschendam 2010
- Jaarverslag Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst 2008, Leidschendam 2009
- Ali Kemal Özcan, Turkey's Kurds: A Theoretical Analysis of the PKK and Abdullah Ocalan, Londen 2006
- Walter Laqueur, The New Terrorism: Fanaticism and the arms of mass destruction, New York 1999