Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)

Operationele gebieden

Huidige bekende operationele gebieden

Afghanistan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Iran, Kazachstan, Pakistan, Kirgizië

Achtergrond

Korte geschiedenis

De onrust die leidde tot de oprichting van de Islamic Movement of Uzbekistan (IMU) begon in december 1991. Toen namen een aantal jonge werkloze moslims het hoofdkantoor van de Communitische Partij in de oostelijke stad Namangan in beslag, omdat de burgemeester had geweigerd hen grond te geven waar zij een moskee op konden bouwen. De mannen waren lid van de pas gevormde Oezbeekse tak van de Islamitische Renaissance Partij (IRP) en werden geleid door Tahir Yuldashev en Jumaboi Khojaev. Gedesillusioneerd omdat de IRP geen islamitische staat wilde opeisen, besloten de mannen de splintergroep Adolat (“Rechtvaardigheid”) op te richten, waarin zij opriepen tot een islamitische revolutie in Oezbekistan. De Oezbeekse president Karimov verbood Adolat in maart 1992 en arresteerde 27 leden. De leiders van de groep vluchtten naar Tadzjikistan, waar zij aansluiting zochten bij de Tadzjiekse tak van de IRP. Met het uitbreken van de burgeroorlog in Tadzjikistan verplaatste Yuldashev zich naar Afghanistan, waar hij ontvangen werd door de Taliban en een netwerk van islamitische groeperingen opbouwde. Khojaev bewees zichzelf als een moedige strijder in de Tadzjiekse burgeroorlog. In 1996 kondigden de twee mannen de oprichting van de IMU aan en vanuit Tadzjikistan begonnen zij met het beramen van terroristische aanslagen tegen de Oezbeekse regering. Wegens een staakt-het-vuren in Tadzjikistan en de strenge beveiliging in Oezbekistan, verplaatsten Yuldashev en Khojaev hun activiteiten in 1997 naar Afghanistan, waar IMU een alliantie aan zou gaan met de Taliban. Op 16 februari 1999 lieten IMU-leden zes autobommen ontploffen in Tasjkent, in een mislukte poging om Karimov te vermoorden. Een jaar later viel de IMU het zuiden van Oezbekistan binnen en drong door tot ongeveer 100 kilometer voor Tasjkent voordat zij teruggedreven werden door het Oezbeekse leger. Sinds het begin van de operatie Enduring Freedom, heeft de IMU zich samen met de Taliban en al-Qa’ida voornamelijk bezig gehouden met het aanvallen van Amerikaanse- en coalitietroepen in Afghanistan. Hoewel veel leiders van de IMU werden gedood of gevangengenomen tijdens deze oorlog (waaronder Khojaev in 2001 en Yuldashev in 2009), meldden NAVO-troepen in het najaar van 2009 een toename van aan de IMU gelieerde buitenlandse strijders in Afghanistan. Na de dood van emir Usmon Odil bij een Amerikaanse drone aanval in Pakistan in 2012 is er een nieuwe leider aangesteld van IMU. Toen in augustus 2015 bekend werd dat Taliban leider Mullah Mohammed Omar gestorven was betuigde IMU steun aan ISIS zonder hierbij de officiele eed van trouw '(bay'a) te zweren. 

(Richard Weitz, ‘Terrorism in Uzbekistan: The IMU remains alive but not well’, Central Asia-Caucasus Institute Analyst, 05/05/2004; Mark Burgess, ‘In the Spotlight: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)’, Center for Defense Information, 25/03/2002; Witter, David. 'Uzbek Militancy in Pakistan’s Tribal Region', Institute for the Study of War, 27/01/2011; Roggio, Bill. 'IMU Announces Death of Emir, Names New Leader', The Long War Journal, 04/08/2012; 'IMU Pledges Allegiance to IS Leader Abu Bakr Al-Baghdadi', 06/08/2015.)

Organisatiestructuur

Omvang organisatie/groepering

100-1000

Omvang organisatie/groepering - toelichting

Ongeveer 500-600 leden. Onder de IMU aanhangers en strijders bevinden zich personen met uiteenlopende nationaliteiten; oa. Oezbeken, Kyrgyziers, Tajieken, Tsjetsjenen, en Oeiguren. IMU’s rekrutering richt zich echter ook op Duitsers, zo kwam er in 2010 een videoboodschap uit waarin Duitse families werden uitgenodigd om deel te nemen aan IMU’s strijd in Pakistan (‘Country Reports on Terrorism 2009’, U.S. Department of State, 08/2010; 'Islamic Movement of Uzbekistan', Australian National Security, 15/03/2012)

Leiders

• De huidige leider heeft Usmon Odil als leider van IMU opgevolgd in 2012. Hij heeft in 2014 steun beloofd aan ISIS. 
• Usmon Odil was de nieuwe leider van IMU nadat de twee oprichters Yuldashev en Khojaev om het leven kwamen. Odil is vervangen door de huidige leider in 2012. (‘Website says new leader of Uzbek militant group appointed’, BBC Monitoring, 16/08/2010)
• Tahir Yuldashev was een bekende mullah in de ondergrondse islamitische beweging in Oezbekistan. Toen de Tadzjiekse burgeroorlog begin jaren uitbrak, verplaatste Yuldashev zich naar Afghanistan, waar hij werd ontvangen door de Taliban en een netwerk van islamitische groeperingen opbouwde. In 1996 kondigde hij samen met Khojaev de oprichting van de IMU aan. Yuldashev richtte in het noorden van Afghanistan trainingskampen in, maar vluchtte naar Pakistan toen het Taliban-bewind in 2001 ten val kwam. In augustus 2009 kwam hij bij een Amerikaanse raketaanval in het grensgebied van Pakistan en Afghanistan om het leven. (Mark Burgess, ‘In the Spotlight: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)’, Center for Defense Information, 25/03/2002; ‘Pakistan en de VS: Belangrijke Oezbeekse talibanleider dood’, Trouw, 03/10/2009)
  Tahir Yuldashev Bron: www.news.bbc.co.uk
• Jumaboi Khojaev, alias Juma Namangani, was een voormalig Sovjetparachutist die had gediend in Afghanistan. Daar had Khojaev een hoog aanzien ontwikkeld voor de mujahedeen tegen wie hij vocht. Begin jaren negentig bewees hij zichzelf als een moedig strijder in de Tadzjiekse burgeroorlog. In 1996 kondigde hij samen met Yuldashev de oprichting van de IMU aan. Khojaev zou in november 2001 om het leven zijn gekomen in een vuurgevecht met het Amerikaanse leger. (Mark Burgess, ‘In the Spotlight: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)’, Center for Defense Information, 25/03/2002)

Bevelstructuur

Hiërarchische organisatie. Mogelijk is IMU sinds 2001 gedecentraliseerd waarbij lokale, zelfstandig opererende cellen zouden zijn ontstaan. (Richard Weitz, ‘Terrorism in Uzbekistan: The IMU remains alive but not well’, Central Asia-Caucasus Institute Analyst, 05/05/2004)

Financiële inkomstenbronnen

• Financiële ondersteuning door de Taliban en al Qa’ida.
• Donaties van Turkse liefdadigheidsinstellingen en van leden van de Oezbeekse diaspora. In mei 2008 zijn tien individuen opgepakt door de Franse, Duitse en Nederlandse autoriteiten op verdenking van het runnen van een financieringsnetwerk voor de IMU. ('Islamic Movement of Uzbekistan', Australian National Security, 15/03/2012). 
• De IMU is naar verluidt betrokken bij de Centraal-Aziatische opiumhandel. (Mark Burgess, ‘In the Spotlight: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)’, Center for Defense Information, 25/03/2002)

(Internationale) relaties

• De Afghaanse Taliban. IMU strijdt in sommige delen van Afghanistan gezamenlijk met de Afghaanse Taliban tegen de Amerikanen. Ook hebben leden van IMU trainingen onder leiding van de Taliban gehad.
• De Pakistaanse Taliban (TTP). In het Paksitaanse Noord-Waziristan verblijven veel IMU-leden van Oezbeekse, maar ook Europese oorsprong. Daar wordt met onder meer de Pakistaanse Taliban samengewerkt, vooral op het gebied van training.
• Al Qa’ida verleent naar alle waarschijnlijkheid financiële steun aan IMU. Ook hebben leden van de IMU gezamenlijk met al Qa’ida in Tsjetsjenië geopereerd.
• ISIS. In september 2014 heeft Usman Gazi, de emir van IMU, toegezegd ISIS te steunen. Gazi heeft echter geen officiele eed van trouw (Bay'a) gezworden om de Taliban niet voor het hoofd te stoten. Gazi's diplomatieke steunbetuiging was vooral een pragmatische keuze gezien IMU's politieke omgeving.

Activiteiten

Wapens en werkwijze

• Kleine en automatische vuurwapens.
• Explosieven, zoals landmijnen en TNT.
• Autobom- en zelfmoordaanslagen op militaire doelen en politiedoelen.

In beslag genomen wapens van de IMU. Bron: www.ajnorge.0catch.com/Verdenrundt/Usbekistan.htm

Recente en/of opvallende activiteiten

Contraterroristische maatregelen

Verwijzingen

Links

• Stephen Schwartz, ‘IMU: A terrorist movement in eclipse’, Terrorism Monitor, 3(3), 09/02/2005
• Richard Weitz, ‘Terrorism in Uzbekistan: The IMU remains alive but not well’, Central Asia-Caucasus Institute Analyst, 05/05/2004
• Igor Rotar, ‘The Islamic Movement of Uzbekistan: A resurgent IMU?’, Terrorism Monitor, 1(8), 18/12/2003
• Mark Burgess, ‘In the Spotlight: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)’, Center for Defense Information, 25/03/2002
• ‘Islamic Movement of Uzbekistan strikes from Tajikistan’, Fortnight in Review, 6(17), 08/09/2000

Literatuur

• Reuel R. Hanks, ‘Dynamics of Islam, identity and institutional rule in Uzbekistan: Constructing a paradigm for conflict resolution’, Communist and post-communist studies, 40(2), 2007, pp. 209-222.
• Ahmed Rashid, Jihad: The rise of militant islam in Central Asia, New Haven 2002
• Regine A. Spector, ‘Central Asia: More than Islamic Extremists’, The Washington Quarterly, 25(1), 2002, pp. 193-206