Hamas
| Naam organisatie | Hamas |
| Aliassen | Harakat al-Muqawama al-Islamiya, Islamic Resistance Movement |
| Land / regio (oorsprong) | Westelijke Jordaanoever en Gaza |
| Operationele gebieden | Westelijke Jordaanoever en Gaza, |
| Toelichting Operationele Gebieden | De militaire tak van Hamas, de Al-Qassam Brigades, is actief in de Palestijnse gebieden en Israël. Sympathisanten van Hamas bevinden zich wereldwijd. |
| Classificatie en ideologie | Soennitisch Islamistisch-nationalisme |
| Doelen | In 1988 werd het handvest van Hamas gepubliceerd. Hierin verklaarde de organisatie uit te zijn op:
Na een lange periode van interne discussie presenteerde Hamas begin mei 2017 een nieuw handvest. Dit nieuwe manifest liet een aantal opvallende verschuivingen zien. Zo verklaarde Hamas niet langer uit te zijn op het vernietigen van Israël (al wordt Israël ook niet erkend in het nieuwe beleidsdocument) en verklaarde het zich onafhankelijk van het Moslimbroederschap, waarschijnlijk om relaties met Arabische landen zoals Egypte en de Golfstaten te verbeteren. Tevens erkende de organisatie in het nieuwe document ook niet-gewelddadige verzetsmethoden, zoals protesten. Sinds de publicatie van dit document in 2017 is Hamas pragmatischer geworden in strategie en diplomatie, maar de kerndoelstelling van de bevrijding van "de historische staat Palestina” en recht op verzet blijft onveranderd. |
| Omvang (in personen) | 5000+ |
| Kleur | Zwart, wit, groen en rood: de kleuren van de Palestijnse vlag. |
| Laatste activiteit | Geen informatie beschikbaar |
| Laatst gewijzigd |
Operationele gebieden
Huidige bekende operationele gebieden
Westelijke Jordaanoever en Gaza,
Verschijningsvormen
Logo('s)
Beeldmateriaal
Geen beeldmateriaal beschikbaar.
Propaganda
Een van de belangrijkste gebieden waarin Hamas sinds de oprichting in december 1987 actief is, is de media. Hamas heeft dit middel gebruikt om zowel met de Palestijnse samenleving als met de wereldopinie te communiceren. Aanvankelijk gebruikte Hamas tamelijk primitieve methoden, zoals lokale publicaties en pamfletten. Geleidelijk aan breidden de media-inspanningen van Hamas zich uit en werden deze technologisch geavanceerder. Zo begon Hamas diverse TV- en radiokanalen te exploiteren en verschillende internetsites te beheren, en zelfs videoclips te produceerden als onderdeel van haar propagandacampagne tegen Israël.
In de afgelopen jaren heeft Hamas haar mediabeleid verder geprofessionaliseerd en geoptimaliseerd. De beweging heeft een uitgebreid netwerk van sociale-mediaplatforms opgezet, waaronder Telegram, X (voorheen Twitter), Instagram en TikTok, waarmee ze direct communiceert met zowel lokale als internationale doelgroepen. Deze platforms worden gebruikt om gewelddadige narratieven te verspreiden, beelden te delen en steun te mobiliseren, zowel binnen de Palestijnse gemeenschap als wereldwijd.
Een opvallende ontwikkeling is het gebruik van AI-gegenereerde beelden en gemanipuleerde foto's in propagandacampagnes. Bijvoorbeeld, een afbeelding van een ernstig ziek kind werd gepresenteerd als een slachtoffer van hongersnood in Gaza, terwijl het origineel afkomstig was uit 2014 en betrekking had op een Yazidi-meisje. Dergelijke beelden werden wijdverspreid gedeeld, wat de effectiviteit van Hamas' digitale strategie benadrukt. Daarnaast heeft Hamas sinds de start van de oorlog in 2023 gebruikgemaakt van psychologische oorlogsvoering door gijzelaars in video's te tonen, waarbij ze emotionele boodschappen uitzonden om internationale druk uit te oefenen. Een voorbeeld hiervan is een video waarin een Israëlische gijzelaar verscheen, wat wereldwijd aandacht trok en leidde tot oproepen voor zijn vrijlating.
Achtergrond
Korte geschiedenis
Hamas werd in december 1987, tijdens de Eerste Intifada (1987-1993), opgericht door sjeik Ahmed Yassin (1936-2004). De beweging werd een politiek verlengstuk van de Soennitische Moslimbroederschap uit Egypte. Het hoofddoel was de vernietiging van de staat Israël en het vestigen van een onafhankelijke Palestijnse staat volgens islamitische wetgeving (sharia). De eerste zelfmoordaanslag vond plaats in april 1993. Daarnaast richtte Hamas zich op liefdadigheidsactiviteiten (scholing, ziekenzorg) ten behoeve van de arme bevolking in de Palestijnse gebieden. Dit zorgde voor grote populariteit onder de Palestijnse bevolking, ten koste van de seculiere Fatah-partij, de partij van wijlen Yasser Arafat (1929-2004). Geestelijk leider Yassin werd in december 2004 gedood door een Israëlische raketaanval.
In januari 2006 deed Hamas mee aan de Palestijnse parlementsverkiezingen en behaalde een absolute meerderheid. Hamas vormde samen met Fatah een regering. Echter, al snel braken gevechten uit tussen aanhangers van beide organisaties. Op 14 juli 2007 nam Hamas de militaire controle over de Gazastrook. De Palestijnse president ontbond daarop de door Hamas geleide regering. Deze beslissing was omstreden en leidde tot toenemend geweld tussen Fatah en Hamas.
De internationale gemeenschap veroordeelde in 2006 al de deelname van Hamas aan de Palestijnse Autoriteit, omdat Hamas Israël niet erkent en weigert geweld af te zweren. Op 27 december 2008 brak er oorlog uit tussen Hamas in de Gazastrook en Israël, waarbij 1.400 Palestijnen en 13 Israëliërs om het leven kwamen. Drie weken later, op 17 januari 2009, kwam er een einde aan de oorlog nadat Israël én Hamas eenzijdig een staakt-het-vuren hadden afgekondigd. In september 2009 presenteerde een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties een rapport over de Gaza-oorlog. Hoewel het rapport beide partijen ervan beschuldigde oorlogsmisdaden en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid te hebben begaan, was de voornaamste kritiek gereserveerd voor het Israëlische leger.
Organisaties als The International Crisis Group wijzen erop dat Hamas in de laatste jaren pragmatischer is geworden en geweld niet meer als het enige middel ziet om haar doel te bereiken. In februari 2010 kwamen leiders van Fatah en Hamas voor het eerst sinds 2007 weer samen in Gaza. Ze wisten na bemiddeling van Egypte een akkoord te sluiten in Kairo. De uitvoering van dit akkoord gaat moeizaam door een gebrek aan vertrouwen van beide kanten. In augustus 2011 werden de verhoudingen tussen Israël en Hamas weer op scherp gezet. Een aanslag vanuit de Egyptische Sinaï-woestijn kostte acht Israëliërs het leven. Bij een reactie werden zeven aanvallers gedood, en ook vijf Egyptische soldaten die in de vuurlinie lagen, kwamen om. Verder bombardeerde Israël de Gazastrook, omdat de aanvallers hiervandaan afkomstig zouden zijn.
In mei 2021 is het conflict tussen Israël en Hamas opnieuw opgelaaid. De luchtaanvallen begonnen toen Hamas besloot vanuit Gaza raketten af te vuren richting Israël, nadat Israëlische agenten in de Al-Aqsamoskee waren binnengevallen. Het Israëlische leger reageerde op de raketaanvallen met veel preciezere luchtbombardementen. Aan beide zijden zijn in totaal meer dan 200 burgerslachtoffers gevallen. Na tien dagen van geweld bereikten Hamas en Palestina een wapenstilstand op 20 mei 2021.
Op de ochtend van 7 oktober 2023 lanceerde Hamas vanuit de Gazastrook duizenden raketten op Israëlische locaties langs de grens, evenals op de grote steden Tel Aviv en Jeruzalem. Ook infiltreerden Hamas-strijders het Nova-muziekfestival nabij Re'im, Israël, waar zij het vuur openden op bezoekers. In totaal verloren 1.139 Israëliërs het leven, waaronder veel burgers. Duizenden anderen raakten gewond, en naar schatting werden tweehonderd mensen gegijzeld en naar Gaza gebracht. Het festival werd een symbool van de gruwelijkheden van de aanval en leidde tot wereldwijde verontwaardiging.
Deze aanval vond plaats op de feestdag Simchat Thora, precies vijftig jaar en één dag na het begin van de Jom Kipoer-oorlog op 6 oktober 1973, toen Israël werd aangevallen door Syrië en Egypte. Israël sloeg terug met aanvallen op de Gazastrook, de thuisbasis van Hamas. Na een gevechtspauze van 24 november tot 30 november 2023, waarbij gegijzelden en gevangenen werden geruild, is de strijd op 1 december hervat. Op 2 januari 2024 werd bekendgemaakt dat enkele vooraanstaande leiders van Hamas zijn omgekomen bij een Israëlische droneaanval. Het gaat onder meer om de hooggeplaatste functionarissen Saleh al-Arouri, Samir Findi Abu Amer en Azzam Al-Aqraa Abu Ammar, leiders van de gewapende tak van Hamas, de Qassam Brigades, samen met vier andere leden van de groep.
Op 31 juli 2024 werd bekend dat de hoogste Hamas-leider, Ismail Haniyeh, door het Israëlische leger was omgebracht in Teheran, Iran. Deze politieke leider van Hamas wordt door Israël verantwoordelijk gehouden voor de grote aanval op 7 oktober. Hij speelde jarenlang een vooraanstaande rol in de militante beweging en was de laatste maanden een van degenen die namens Hamas onderhandelden met Israël. Niet veel later, op 1 augustus 2024, maakte het Israëlische leger bekend dat Hamas-kopstuk Mohammed Deif zou zijn omgekomen bij de grootschalige luchtaanval op Khan Yunis van 13 juli 2024. Hoewel Deif het doelwit van de aanval zou zijn geweest, kon zijn dood in eerste instantie niet worden bevestigd. Twee weken later gebeurde dit alsnog.
Op 19 januari 2025 werd bekend dat Israël en Hamas een akkoord hadden bereikt over een staakt-het-vuren en de vrijlating van gijzelaars en gevangenen. Het staakt-het-vuren, dat door bemiddeling van Egypte, de VS en Qatar tot stand kwam, kende een rommelige aanloop. Het bleef tot het laatste moment onduidelijk of Israël instemde met het bestand. Het staakt-het-vuren werd enkele uren uitgesteld, omdat Hamas nog geen namenlijst van gijzelaars aan Israël had overhandigd.
Begin maart 2025 kwam naar buiten dat de Verenigde Staten onder president Trump directe gesprekken voerde met Hamas om de vrijlating van gijzelaars en een mogelijke beëindiging van de oorlog te bespreken. Deze benadering, zonder tussenkomst van Israël, is vrij ongebruikelijk. Er vonden twee ontmoetingen in Doha plaats tussen de VS en Hamas, maar er werd geen akkoord bereikt. Niet lang daarna werd het staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël in de Gazastrook verbroken na grootschalige aanvallen vanuit Israël. De gesprekken over het verlengen van het bestand liepen vast. Hamas was niet bereid om sneller meer gijzelaars vrij te laten, waarna de Israëlische regering besloot aanvallen door te zetten. Een nieuw voorstel voor een staakt-het-vuren in de Gazastrook werd door Hamas afgewezen. De deal, die onder andere bestond uit het vrijlaten van levende gijzelaars en Palestijnse gevangenen, werd niet geaccepteerd door het hoofd van de onderhandelingen van Hamas.
Vanwege het uitblijven van een houdbaar bestand bleef Hamas in de loop van 2025 grote verliezen leiden door aanhoudende Israëlische aanvallen op kopstukken van de organisatie. Nieuwe onderhandelingspogingen in het najaar van 2025, waarbij Qatar als bemiddelaar optrad, liepen opnieuw vast. In september 2025 kwam de Amerikaanse president Donald Trump samen met Netanyahu met een nieuw 20-puntenplan om de oorlog te beëindigen. Het plan zou bovendien de eerste stap moeten vormen naar een Palestijnse staat. Volgens het plan zou Hamas zich moeten ontwapenen en uit de macht verdwijnen, terwijl Gaza een overgangsbestuur, economische steun en veiligheidswaarborgen zou krijgen.
Op 9 oktober 2025 werd bekend dat Israël en Hamas een akkoord hebben bereikt over de eerste fase van een wapenstilstand in Gaza, waarbij de vrijlating van de twintig nog levende gijzelaars door Hamas en de terugtrekking van Israëlische troepen centraal staan. Het akkoord, bemiddeld door de VS, Qatar, Egypte en Turkije, voorziet ook in humanitaire hulp en een gevangenenruil, en werd door de Amerikaanse president Trump als “historisch” bestempeld. Ondanks kritiek van ultrarechtse Israëlische kabinetsleden stemde de meerderheid van het kabinet onder leiding van premier Netanyahu in.
Bronnen: Timeline Hamas in Power, aljazeera 09/04/2007; Who Are Hamas? The Independent 06/03/1996; Conflicten zijn verder geëscaleerd: opnieuw Palestijnen gedood en heilige plek vernield, NRC 17/10/2015; Dealing with Hamas, International Crisis Group 26/01/2004. Weer burgerdoden bij eindeloos conflict: wat hebben Hamas en Netanyahu te winnen? NOS 12/05/2021; Baumgarten, H. (2024). Hamas: der politische Islam in Palästina. BoD–Books on Demand; Greenland, P., Lakser, O., & Lipschutz, L. (2024). Importance of a broader view of the Hamas–Israel war. BMJ Global Health, 9(2), e014378.
Relevantie voor Nederland
- In 2011 werden de tegeden van de organisatie IHH-Nederland voor korte tijd bevroren wegens vermeende steun aan Hamas. De organisatie zou via IHH-Duitsland geld doorsluizen. Deze maatregel werd weer opgeheven nadat de rechter oordeelde dat hier onvoldoende aanwijzingen voor waren. (Bron: Tegoeden hulporganisatie IHH-Nederland vrijgegeven)
- Op 10 november 2009 plaatsten honderden Nederlandse politici, wetenschappers en deskundigen een advertentie in NRC Handelsblad waarin zij een oproep deden aan de Nederlandse regering om “zonder voorwaarden” met Hamas in gesprek te gaan. (Bron: Hamas verdient geen toenadering, NRC 19/04/2006)
- In mei 2007 wilde een de Palestijnse premier, die ook lid is van Hamas, Nederland bezoeken voor een internationale conferentie. De Nederlandse regering verleende hem geen visum. (Bron: Palestijnse premier komt niet naar Nederland, De Volkskrant 16/04/2007)
- De Nederlandse overheid veroordeelde de terroristische aanval van 7 oktober 2023 door Hamas scherp. Bij de aanval vielen zeker 1200 doden en werden ongeveer 200 mensen door Hamas gegijzeld. Nederland steunde dan ook het Israëlische recht op zelfverdediging. Tegelijkertijd wilde Nederland dat het optreden van Israël zou overeenstemmen met het internationaal recht, waaronder het humanitair oorlogsrecht. Daarom riep de Nederlandse overheid Israël op om zich aantoonbaar terughoudend te gedragen.
Relevantie voor het Caribisch koninkrijksdeel (Aruba, Curaçao, St Maarten, St Eustatius, Bonaire en Saba)
Het rapport Georganiseerde criminaliteit en rechtshandhaving op St. Maarten uit 2007 (p. 132) van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) gaf aan dat volgens buitenlandse rechtshulpverzoeken “vanuit Sint-Maarten geld overgemaakt wordt naar de Holy Land Foundation en Hamas". De Holy Land Foundation (for Relief and Development) is een liefdadigheidsorganisatie die werd beschuldigd van het financieren van Hamas.
Organisatiestructuur
Omvang organisatie/groepering
5000+
Omvang organisatie/groepering - toelichting
Uit hoeveel strijders de militaire tak van Hamas (ookwel de Al-Qassam Brigades) precies bestaat, is onduidelijk. In 2021 sprak de Israëlische krant The Times of Israel met een hoge commandant van het Israëlische leger. Hij zei dat de organisatie naar schatting 30.000 soldaten heeft in Gaza. Dit komt in grote lijnen overeen met andere bronnen, die de omvang van Hamas op 20.000 tot 25.000 leden schatten, hoewel dit aantal ook wordt betwist.
Bron: NOS. (18 oktober 2023) 'Tunnels als Troef: Hoe sterk is Hamas?'. Al Jazeera. (26 oktober 2023). 'What is Hamas’s armed wing, the Qassam Brigades?'.
Leiders
- Sjeik Ahmed Yassin (1936-2004) was de oprichter van Hamas (zie: Alexandra Silver, ‘Hamas’ Leaders’, Council on Foreign Relations, 10/02/2006). Daarnaast zijn er meerdere leiders van onderdelen van de organisatie, die ook een politieke rol vervullen. De exacte scheidingslijn tussen deze activiteiten is lastig te bepalen.
- Op 2 januari 2024 werd bekendgemaakt dat enkele vooraanstaande leiders van Hamas omgekomen waren bij een Israëlische droneaanval. Het gaat onder meer om de hooggeplaatste functionarissen Saleh al-Arouri, Samir Findi Abu Amer en Azzam Al-Aqraa Abu Ammar, leiders van de gewapende tak van Hamas, de Al-Qassam Brigades, samen met vier andere leden van de groep.
- Op 31 juli 2024 werd bekend dat de hoogste Hamas-leider, Ismail Haniyeh, door het Israëlische leger was omgebracht in Teheran, Iran. Deze politieke leider van Hamas wordt door Israël verantwoordelijk gehouden voor de grote aanval op 7 oktober. Hij speelde jarenlang een vooraanstaande rol in de militante beweging en was de laatste maanden een van degenen die namens Hamas onderhandelden met Israël. Voor veel Palestijnen was Haniyeh een verzetsheld; duizenden sympathisanten waren aanwezig bij zijn uitvaart in Teheran.
- Niet veel later, op 1 augustus 2024, maakte het Israëlische leger bekend dat Hamas-kopstuk Mohammed Deif was omgekomen bij de luchtaanval op Khan Yunis van 13 juli 2024. Hoewel hij het doelwit van de aanval zou zijn geweest, kon zijn dood in eerste instantie niet bevestigd worden; twee weken later gebeurde dit alsnog. Mohammed Deif stond aan het hoofd van de militaire tak van Hamas, de Al-Qassam Brigades. Hij was in de jaren negentig een van de oprichters en opereerde onder de radar, waardoor hij al die jaren niet in het openbaar werd gezien. Mede onder zijn aansturing transformeerde Hamas tot een omvangrijk paramilitair leger met enkele tienduizenden strijders. Israël heeft al meermaals geprobeerd Deif te liquideren, aldus Israëlische media, maar hij wist steeds weer te ontkomen. Al sinds 1995 prijkte hij op de Israëlische lijst met meest gezochte personen.
- Yahya Sinwar, een hooggeplaatst leider van Hamas geboren in Khan Younis, is eveneens gedood door Israëlische vergeldingsacties. Hij begon in zijn twintiger jaren bij de interne veiligheidsdienst van Hamas. Sinwar heeft 23 jaar gevangen gezeten in Israël, leerde vloeiend Hebreeuws spreken en verdiepte zich in de Israëlische cultuur. Na zijn vrijkomst in 2011 werd hij een van de belangrijkste leiders van Hamas in de Gazastrook. Hij wordt gezien als het brein achter de aanslag van 7 oktober 2023. Sinds die datum is Sinwar ook niet meer in het openbaar gezien. Verwacht werd dat hij zich schuilhield in het tunnelsysteem van Hamas in Gaza; uiteindelijk is hij gedood in een appartementencomplex in Gaza.
Literatuur: Silver, A. (2006). ‘Hamas’ Leaders’. Council on Foreign Relations; BBC. (19 maart 2024). 'Hamas: Who are the group's most prominent leaders?'; NOS (5 november 2023). 'Hamas-leiders verdeeld? 'Ze laveren tussen idealisme en realisme''.; NOS (18 oktober 2024). "Israël zat Sinwar al op de hielen, maar vond hem uiteindelijk bij toeval".
Bevelstructuur
Hamas bestaat uit een politieke en een militaire tak. De militaire tak wordt gevormd door de Ezzedeen Al-Qassam Brigades, die vernoemd zijn naar een Syrische strijder die in 1935 tegen de Britse bezetting in Palestina vocht. Oorspronkelijk werkte deze met een celstructuur en zeven bevelhebbers, maar door zware verliezen van senior leiders in 2024, waaronder Mohammed Deif en Yahya Sinwar, is de commandostructuur ingrijpend veranderd. Tegenwoordig wordt de leiding grotendeels geheim gehouden, met een vermoedelijke nieuwe hoofdcommandant en een vijfkoppig politiek leiderschapsoverleg dat de organisatie bestuurt. Militair opereert Hamas via gedecentraliseerde eenheden en guerrillatactieken, waardoor de beweging ondanks verliezen in de oorlog haar activiteiten kan voortzetten.
Bronnen: Hamas' Izz al-Din al-Qassam Brigades, Parliament of Australia 11/09/2009; Baumgarten, H. (2024). Hamas: der politische Islam in Palästina. BoD–Books on Demand; Greenland, P., Lakser, O., & Lipschutz, L. (2024). Importance of a broader view of the Hamas–Israel war. BMJ Global Health, 9(2), e014378; Tamimi, A. (2024). Hamas: unwritten chapters. Hurst Publishers.
Financiële inkomstenbronnen
- Donaties van Palestijnse emigranten wereldwijd en particuliere donateurs uit Saoedi-Arabië en andere olierijke Golfstaten.
- Iran biedt belangrijke ondersteuning aan Hamas. Sommige bronnen schatten de hulp vanuit Iran op twintig tot dertig miljoen dollar per jaar.
- Donaties van islamitische liefdadigheidsinstellingen.
- Hamas zou importbelasting heffen op goederen die door smokkeltunnels de Gazastrook binnenkomen.
Bronnen: Baumgarten, H. (2024). Hamas: der politische Islam in Palästina. BoD–Books on Demand; Greenland, P., Lakser, O., & Lipschutz, L. (2024). Importance of a broader view of the Hamas–Israel war. BMJ Global Health, 9(2), e014378; Tamimi, A. (2024). Hamas: unwritten chapters. Hurst Publishers.
(Internationale) relaties
- Hezbollah. Sji'itische terroristische organisatie, opererend vanuit Libanon.
- Iran. Het sji’itische Iraanse regime geeft sinds begin jaren '90 financiële steun aan het soennitische Hamas met als doel het exporteren van de ‘islamitische revolutie’.
- Moslimbroederschap. Hamas is oorspronkelijk ontstaan uit de Palestijnse tak van het Moslimbroederschap - een van origine Egyptische beweging die streeft naar herislamisering van de moslimgemeenschap, waarbij de islam leidend moet zijn in het dagelijks leven van moslims. Sinds 2017 heeft Hamas zich echter nadrukkelijker losgemaant van Moslimbroederschap, vermoedelijk om relaties met Arabische landen zoals Egypte en de Golfstaten te verbeteren.
Activiteiten
Wapens en werkwijze
De militante tak, van Hamas, de Ezzedeen Al-Qassam Brigade, maakt gebruik van:
- Zelfmoordaanslagen op Israëlische militairen (onder andere grensposten en trainingskampen) en burgerdoelen (bussen, restaurants, cafés).
- Het opblazen van auto’s door middel van het plaatsen van zware explosieven.
- Mortieren en korte afstandsraketten. Vanaf de Gazastrook worden geregeld raketten (Qassam-raketten) afgevuurd op Israëlisch grondgebied.
- Gijzelingen, zoals het meest zichbaar bij de aanslag van 7 oktober 2023, waarbij ongeveer 200 Israëlische burgers gevangen werden genomen.
- Guerilla-achtige oorlogstechnieken, waarbij het ondergrondse tunnelnetwerk van Hamas een belangrijke rol speelt.
Recente en/of opvallende activiteiten
oktober 2025
september 2025
mei 2025
april 2025
maart 2025
februari 2025
december 2024
september 2024
augustus 2024
Na meer dan 10 maanden van oorlog zijn leiders van Israël en Hamas door bemiddelaars uitgenodigd voor een nieuwe ronde van besprekingen in Doha, Qatar. De besprekingen zijn deels georganiseerd om een escalatie van de vijandelijkheden tussen Iran en Israël te voorkomen, na de liquidatie van Hamas-leider Ismail Haniyeh in Teheran op 31 juli.
mei 2024
maart 2024
oktober 2023
Op 7 oktober 2023 lanceerde Hamas een grootschalige aanval op Israël. Deze aanval bestond uit een combinatie van raketaanvallen en grensoverschrijdende infiltraties door militanten. Hierbij richtten Hamas-strijders zich onder meer op het Nova-muziekfestival, nabij Re'im, Israël, waar zij het vuur openden op bezoekers. Meer dan 1.136 Israëliers verloren het leven, en tientallen werden gegijzeld en naar Gaza gebracht. Het festival werd een symbool van de gruwelijkheden van de aanval en leidde tot wereldwijde verontwaardiging.
De aanval leidde tot hevige gevechten, waarbij honderden Israëli's en Palestijnen omkwamen. Het markeerde het begin van een nieuw conflict tussen Hamas en Israël, dat leidde tot intense militaire acties en vergeldingsaanvallen in de weken en maanden erna. De gebeurtenissen op 7 oktober 2023, en in de maanden daarna, veroorzaakten wereldwijd verontwaardiging en zorgden voor een escalatie van het geweld in het Midden-Oosten. Veel landen veroordeelden de aanval van Hamas, terwijl anderen opriepen tot terughoudendheid en een einde aan het geweld.
juli 2022
Israël heeft naar eigen zeggen twee Hamasdoelen aangevallen. Tijdens een luchtaanval werd onder andere een raketfabriek van de groepering verwoest. Ooggetuigen zeggen echter dat beide doelen trainingskampen waren van Hamas. De luchtaanval kwam als reactie op eerdere aanvallen.
Er is, zover bekend, niemand gewond geraakt.
mei 2021
juni 2016
Drie mannen die waren veroordeeld voor moord zijn door Hamas in Gaza geëxecuteerd. Een van de mannen is opgehangen, de andere twee zijn door een vuurpeleton gedood. Hamas heeft voor de executies niet de noodzakelijke toestemming gevraagd van president Abbas.
oktober 2014
Hamas dreigt om de belangrijkste luchthaven van Israël, Ben Gurion, aan te vallen.
De badplaats Eilat in Israël wordt bestookt met raketten. Bij de ontploffing van twee raketten in de stad raken een aantal mensen gewond. Het is voor het eerst dat de stad getroffen is door raketten sinds het conflict tussen Israël en Hamas weer oplaaide.
maart 2012
Bij een dubbele Palestijnse zelfmoordaanslag op de haven van de Israëlische kuststad Ashdod kwamen zeker elf mensen om het leven. Hamas en de Al Aqsa Martelarenbrigades eisten de verantwoordelijkheid voor de aanslagen gezamenlijk op.
Drie Palestijnen voerden een zelfmoordaanslag uit bij de grensovergang Karni, tussen Israël en de Gazastrook. Zes Israëliërs kwamen daarbij om het leven. De aanslag werd opgeëist door zowel Hamas als de Al Aqsa Martelarenbrigades.
De spanning tussen Hamas en Fatah ontaarde in het heftigste geweld tussen de twee partijen sinds de zomer van 2007. Bij twee schietpartijen in Qalqilya (op de Westelijke Jordaanoever) vielen in totaal 9 doden.
Vier Israëliërs werden doodgeschoten op een snelweg nabij Hebron. De Ezzedeen al-Qassam Brigades eisten de verantwoordelijkheid voor de schietpartij op.
Contraterroristische maatregelen
Donald Trump stelt dat Israël instemt met een 60 dagen durend staakt-het-vuren in Gaza en roept Hamas op om akkoord te gaan. Via Qatar en Egypte is het voorstel aan Hamas overgebracht. Hamas eist nog steeds een volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza in ruil voor de vrijlating van gijzelaars. Ongeveer twintig van de vijftig gegijzelden zouden nog in leven zijn. Binnen Israël groeit de steun voor een deal, al blijft Netanyahu blijft benadrukken dat het verslaan van Hamas het einddoel is.
Israël heeft de eerste 90 Palestijnse gevangenen vrijgelaten. Dat heeft de Israëlische gevangenisdienst bekendgemaakt. De vrijlating gebeurde zo'n zeven uur nadat Hamas drie Israëlische gijzelaars had vrijgelaten. De ruil was onderdeel van de deal rondom het staakt-het-vuren dat op 19 januari is ingegaan.
Onder de Palestijnse gevangenen die zijn vrijgelaten, bevindt zich ook een hooggeplaatst lid van de Palestijnse terroristische groepering PFLP. In de jaren 70 was deze organisatie betrokken bij kapingen en andere aanvallen op Israël. Het betreffende lid zat sinds 2023 een gevangenisstraf uit.
Israël en Hamas hebben per 19 januari 2025 een akkoord bereikt over een staakt-het-vuren en de vrijlating van gijzelaars, aldus de VS en Qatar. In de eerste fase van het bestand, die zes weken zal duren, moet Hamas in totaal 33 Israëlische gegijzelden vrijlaten. In ruil daarvoor zal Israël meer dan 1900 Palestijnse gevangenen vrijlaten.
Het staakt-het-vuren kende een rommelige aanloop, het bleef tot het laatste moment onduidelijk of Israël instemde met het bestand. Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas had al om 07.30 uur Nederlandse tijd in moeten gaan, maar werd enkele uren uitgesteld omdat Hamas nog geen namenlijst van gijzelaars aan Israël had overhandigd.
Hamas-kopstuk Mohammed Deif is bij een liquidatiepoging van Israël om het leven gekomen, claimt het Israëlische leger op X. Op basis van hun inlichtingen zouden ze die bevestiging nu hebben. Op 13 juli werd een grote aanval uitgevoerd op een tentenkamp bij Khan Younis in Gaza, waar hij zich schuil zou houden. Kort na de aanval maakte Israël bekend dat Deif het doelwit zou zijn geweest, maar dat men er niet zeker van was dat hij gedood was. Nu wordt zijn dood alsnog opgeëist.
Israël bestookte op 22 juni 2024 meerdere doelen in Libanon en doodde een prominente wapenleverancier van Hamas. De aanval komt voort uit een militair onderzoek naar een schietpartij op een Israelische man op de Westelijke Jordaanoever, die nu als een terreuraanslag wordt beschouwd. Het doelwit van 22 juni - een man die wapens leverde aan zowel Hamas als de Egyptische groepering al-Jama’a al-Islamiyya - werd geraakt en gedood in zijn auto, nabij Khiara.
Een Israëlische luchtaanval heeft 10 leden van de familie van een Hamas-leider gedood in het Shati-vluchtelingenkamp in het noorden van Gaza. Hamas bevestigde de aanval op de familie Haniyeh en het aantal doden.
Een Israëlische aanval in het noorden van Gaza heeft drie zonen van de huidige leider van Hamas gedood. In een interview met Al Jazeera Arabic bevestigde betreffende leider, die gevestigd is in Qatar, de dood van zijn kinderen Hazem, Amir en Mohammad, samen met een aantal van zijn kleinkinderen. Hij veroordeelde wat hij beschreef als de wreedheid van Israël in Gaza en benadrukte dat Palestijnse leiders niet zullen terugdeinzen als hun families en huizen worden aangevallen.
Israël heeft naar eigen zeggen twee Hamasdoelen aangevallen. Tijdens een luchtaanval werd onder andere een raketfabriek van de groepering verwoest. Ooggetuigen zeggen echter dat beide doelen trainingskampen waren van Hamas. De luchtaanval kwam als reactie op eerdere aanvallen.
Er is, zover bekend, niemand gewond geraakt.
Een belangrijke Hamas-commandant is bij Israëlische aanvallen om het leven gekomen. Hamas heeft de dood van een van zijn militaire leiders bevestigd. Het gaat om de commandant van Gaza-Stad, genaamd Bassem Issa. Volgens het Amerikaanse persbureau AP is het de hoogstgeplaatste Hamas-militair die door Israël is omgebracht sinds de Gaza-oorlog in 2014.
Het Amerikaanse Ministerie van Financiën heeft sancties opgelegd aan vier ambtenaren en een Saoedi-Arabisch bedrijf voor het financiëel ondersteunen van Hamas. Onder de gesanctioneerden zijn een leider van Hamas, verantwoordelijk voor Hamas' financiële transacties en de leider van Hamas' financiële committee.
Een van de leiders van Hamas in de Westelijke Jordaanoever is tijdens een Israëlische inval op zijn huis in de buurt van Ramallah in de Westelijke Jordaanoever gearresteerd. Hij wordt ervan beschuldigd aan te zetten tot geweld en is al vaker door de Israëlische autoriteiten gearresteerd.
Israëlische heeft luchtaanvallen uitgevoerd op een trainingskamp en andere infrastructuur van Hamas. Het was een reactie op een raketaanval die vanuit Gaza op zuid Israël was gericht. Hoewel de aanval door een een kleine extremistische organisatie is opgeëist, houdt Israël Hamas verantwoordelijk vanwege hun bestuurlijke macht in Gaza.
In de Westelijke Jordaanoever is een Israëlisch echtpaar doodgeschoten. De vijf verdachten zijn door de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst gearresteerd. Volgens Israël zijn het leden van Hamas en hebben zij toegegeven de aanslag en twee andere aanslagen in de West Bank te hebben gepleegd.
Egypte heeft de afgelopen maanden circa 1200 smokkeltunnels afgeloten naar Gaza.
Inwoners van Gaza vluchten massaal uit het noorden van de Gazastrook nadat het Israelische leger eerder had aangegeven dat zij daar bombardementen zullen uitvoeren.
Er zijn 260 Palestijnen omgekomen tijdens een aanval van het Israëlische leger op Gaza. Naar schatting zijn 30,000 Palestijnen op de vlucht geslagen. De acties zijn een reactie op de naar schatting meer dan 1400 op Israël afgeschoten raketten sinds 8 juli 2014 vanuit de Gazastrook. Een aanzienlijk deel hiervan is afkomstig van Hamas.
Secretaris generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, heeft geschokt gereageerd op een Israëlische aanval op een VN-school in de Gazastrook waar op het moment van de aanval honderden mensen schuilden. Bij de aanval vallen er 15 doden en raken circa 200 mensen gewond. De meeste doden waren kinderen.
Het Israëlische leger doodde diverse Hamas-kopstukken, waaronder Sjeik Yassin en diens opvolger Abdelaziz Rantisi.
Een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties, onder leiding van Richard Goldstone, presenteerde een rapport over de Gaza-oorlog. Hoewel het rapport beide partijen ervan beschuldigde oorlogsmisdaden en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid te hebben begaan, was de voornaamste kritiek gereserveerd voor het Israëlische leger. Bovendien drong het rapport er bij de Verenigde Naties op aan dat niet zonder gevolgen te laten.
Het Israëlische leger onderschepte een vrachtschip met 500 ton aan verstopte wapens. Het schip was afkomstig uit Iran en zou Hamas en Hezbollah gaan herbewapenen.
Egypte begon met het plaatsen van grote stalen platen in de bodem aan de Egyptische kant van de grens met Gaza. Deze ondergrondse wand moest een einde maken aan smokkeltunnels die Hamas gebruikte voor de aanvoer van geld en goederen.
Het Israëlische leger ontwikkelde een raketafweersysteem tegen korteafstandsraketten die Hamas en Hezbollah gebruikten. Het zou nog jaren duren voordat het systeem volledig werd geïnstalleerd langs de Gazastrook en Libanon.
Mahmoud al-Mabhouh, kopstuk van Hamas, werd dood gevonden op zijn hotelkamer in Dubai. Al-Mabhouh was één van de oprichters van de Ezzedeen al-Qassam Brigades en regisseerde de wapensmokkel van Iran naar Gaza. Fatah en Hamas betichten elkaar van betrokkenheid bij de liquidatie. Vooralsnog worden ook de Israëlische autoriteiten van betrokkenheid beschuldigd. Het Openbaar Ministerie in Keulen startte een onderzoek en in het Verenigd Koninkrijk werden Israëlische diplomaten uitgewezen.
Israël arresteerde een 47-jarige man, naar verluidt één van de oprichters van de Ezzedeen al-Qassam Brigades. De arrestatie vond plaats in de omgeving van Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever.
Zo’n 15.000 mensen liepen in Tel Aviv een protestmars voor de vrijlating van soldaat Gilad Shalit.
De Palestijnse autoriteiten op de Westelijke Jordaanoever pakten meer dan 300 personen op die banden zouden hebben met Hamas.
Het Israëlische leger doodde Iyad Shilbayeh, een vooraanstaand lid van de Ezzedeen al-Qassam Brigades.
Het Israëlische leger presenteerde een nieuw verdedigingssysteem tegen chemische en raketaanvallen.
Uitgelekte stukken van de Amerikaanse ambassade beweren dat Israël met de blokkade van de gazastrook “de economie op het randje van instorting wil houden, zonder het laatste zetje te geven''. Zo wordt de positie van Hamas verzwakt.
In Soedan komen bij een helikopteraanval twee mensen om het leven, waaronder een commandant van Hamas. De Soedanese regering weet “absoluut zeker” dat Israël betrokken is bij de aanval. Israël onthoudt zich van commentaar.
Verwijzingen
Links
- De semi-officiële website van Hamas: www.palestine-info.info
- De semi-officiële website van Al-Qassam Brigades: www.alqassam.ps
Literatuur
- Alexander, Y. (2021). Palestinian religious terrorism: Hamas and Islamic jihad. Brill.
- Seurat, L. (2022). The Foreign Policy of Hamas: Ideology, Decision Making and Political Supremacy. Bloomsbury Publishing.
- Tamimi, A. (2024). Hamas: unwritten chapters. Hurst Publishers.
- Baumgarten, H. (2024). Hamas: der politische Islam in Palästina. BoD–Books on Demand;
- Greenland, P., Lakser, O., & Lipschutz, L. (2024). Importance of a broader view of the Hamas–Israel war. BMJ Global Health, 9(2), e014378
