Hamas
| Naam organisatie | Hamas |
| Aliassen | |
| Land / regio (oorsprong) | Palestijnse gebieden |
| Operationele gebieden | Palestijnse gebieden |
| Toelichting Operationele Gebieden | Palestijnse gebieden, Israël. Sympathisanten die ondersteuning verlenen aan Hamas bevinden zich wereldwijd. |
| Classificatie en ideologie | Jihadistisch, nationalistisch terrorisme. |
| Doelen | In 1988 werd het handvest van Hamas gepubliceerd. Hierin verklaarde de organisatie uit te zijn op:
Na een lange periode van interne discussie presenteerde Hamas begin mei 2017 een nieuw handvest. Dit nieuwe manifest laat een aantal opvallende verschuivingen zien. Zo verklaart Hamas niet langer uit te zijn op het vernietigen van Israël (al wordt Israël ook niet erkent in het nieuwe beleidsdocument) en verklaart het zich onafhankelijk van de Moslimbroederschap. Tevens erkent de organisatie in het nieuwe document ook niet-gewelddadige methoden, zoals protesten. Literatuur: Hamas Palestinian movement, BBC, 12/05-2017; Gematigd handvest is ook in belang van Hamas zelf, Trouw, 02/05/2017; Hamas says it accepts '67 borders, but doesn't recognize Israel, CNN, 03/05/2017. |
| Omvang (in personen) | 5000+ |
| Kleur | Zwart, wit, groen en rood: de kleuren van de Palestijnse vlag. |
| Laatste activiteit | Geen informatie beschikbaar |
| Laatst gewijzigd |
Operationele gebieden
Huidige bekende operationele gebieden
Verschijningsvormen
Logo('s)
Beeldmateriaal
Geen beeldmateriaal beschikbaar.
Propaganda
Geen informatie beschikbaar
Achtergrond
Korte geschiedenis
Hamas werd in december 1987, tijdens de Eerste Intifada (1987-1993), opgericht door sjeik Ahmed Yassin (1936-2004). De beweging werd een politiek verlengstuk van de soennitische Moslim Broederschap uit Egypte. Hoofddoel werd de vernietiging van de staat Israël en het vestigen van een onafhankelijke Palestijnse staat met islamitische wetgeving (sharia). De eerste zelfmoordaanslag was in april 1993. Daarnaast richtte Hamas zich op liefdadigheidsactiviteiten (scholing, ziekenzorg) ten behoeve van de arme bevolking in de Palestijnse gebieden. Dit zorgde voor een grote populariteit onder de Palestijnse bevolking die ten koste ging van de seculiere Fatah-partij, de partij van wijlen Yasser Arafat (1929-2004). Geestelijk leider Yassin werd in december 2004 gedood door een Israëlische raketaanval. In januari 2006 deed Hamas mee aan de Palestijnse parlementsverkiezingen en behaalde een absolute meerderheid. Hamas vormde samen met Fatah een regering. Echter, al snel braken gevechten uit tussen aanhangers van beide organisaties. Op 14 juli 2007 nam Hamas de militaire controle over op de Gazastrook. De Palestijnse president ontbond daarop de door Hamas geleide regering. Deze beslissing is omstreden en leidde tot toenemend geweld tussen Fatah en Hamas.
De internationale gemeenschap veroordeelde in 2006 al de deelname van Hamas aan de Palestijnse Autoriteit omdat Hamas Israël niet erkent en weigert geweld af te zweren. Op 27 december 2008 brak er oorlog uit tussen Hamas in de Gazastrook en Israël, waarbij 1400 Palestijnen en 13 Israëliërs om het leven kwamen. Drie weken later, op 17 januari 2009, kwam er een einde aan de oorlog nadat Israël én Hamas eenzijdig een staakt-het-vuren hadden afgekondigd. In september 2009 presenteerde een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties een rapport over de Gaza-oorlog. Hoewel het rapport beide partijen ervan beschuldigde oorlogsmisdaden en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid te hebben begaan, was de voornaamste kritiek gereserveerd voor het Israëlische leger.
Organisaties als The International Crisis Group wijzen er op dat Hamas in de laatste jaren pragmatischer is geworden en geweld niet meer als het enige middel ziet om haar doel te bereiken. In februari 2010 kwamen leiders van Fatah en Hamas voor het eerst sinds 2007 weer samen in Gaza. Ze wisten na bemiddeling van Egypte een akkoord te sluiten in Kairo. De uitvoering van dit akkoord gaat moeizaam door een gebrek aan vertrouwen van beide kanten. In augustus 2011 werden de verhoudingen tussen Israel en Hamas weer op scherp gezet. Een aanslag vanuit de Egyptische Sinaï-woestijn kostte aan acht Israëliërs het leven. Bij een reactie werden zeven aanvallers gedood, en ook vijf Egyptische soldaten die in de vuurlinie lagen kwamen om. Verder bombardeerde Israël de gazastrook omdat de aanvallers hiervandaan afkomstig zouden zijn.
In mei 2021 is het conflict tussen Israël en Hamas opnieuw opgelaaid. De luchtaanvallen begonnen toen Hamas besloot vanuit Gaza raketten af te vuren richting Israël, nadat Israëlische agenten in de Al-Aqsamoskee waren binnengevallen. Het Israëlische leger reageerde op de raketaanvallen met veel preciezere luchtbombardementen. Aan beide zijden zijn in totaal meer dan 200 burgerslachtoffers gevallen. Na 10 dagen van geweld bereikten Hamas en Palestina een wapenstilstand op 20 mei 2021.
Literatuur: Timeline Hamas in Power, aljazeera 09/04/2007; Who Are Hamas? The Independent 06/03/1996; Conflicten zijn verder geëscaleerd: opnieuw Palestijnen gedood en heilige plek vernield, NRC 17/10/2015; Dealing with Hamas, International Crisis Group 26/01/2004. Weer burgerdoden bij eindeloos conflict: wat hebben Hamas en Netanyahu te winnen? NOS 12/05/2021
Relevantie voor Nederland
Geen informatie beschikbaar
Relevantie voor het Caribisch koninkrijksdeel (Aruba, Curaçao, St Maarten, St Eustatius, Bonaire en Saba)
Geen informatie beschikbaar
Organisatiestructuur
Omvang organisatie/groepering
5000+
Omvang organisatie/groepering - toelichting
De politieke tak van Hamas bestaat uit 9000 personen. De gewapende tak, de Ezzedeen al-Qassam Brigades, bestaat waarschijnlijk uit enkele duizenden strijders. Op de ‘EU-bevriezingslijst’ worden zij gezamenlijk vermeld als Hamas.
Literatuur: Country Reports: Middle East and North Africa Overview, U.S. Department of State 5/08/2010
Leiders
Sjeik Ahmed Yassin (1936-2004) was de oprichter van Hamas. (Alexandra Silver, ‘Hamas’ Leaders’, Council on Foreign Relations, 10/02/2006). Daarnaast zijn er meerdere leiders van onderdelen van de organisatie, die daarnaast ook een politieke rol vervullen. De exacte scheidingslijn tussen de activiteiten is lastig te bepalen.
Literatuur: https://www.cfr.org/backgrounder/hamas-leaders; www.bbc.news.co.uk
Bevelstructuur
Hamas bestaat uit een politieke en een militaire tak. De militaire tak wordt gevormd door de Ezzedeen al-Qassam Brigades, die vernoemd zijn naar een Syrische strijder die in 1935 tegen de Britse bezetting in Palestina vocht. De Al-Qassam Brigades werken met een celstructuur. Commando wordt gevoerd door zeven bevelhebbers. In september 2005 werd er een leider genoemd, maar het is onduidelijk of dat nu nog steeds dezelfde persoon is.
Literatuur: Hamas' Izz al-Din al-Qassam Brigades, Parliament of Australia 11/09/2009.
Financiële inkomstenbronnen
- Donaties van Palestijnse emigranten wereldwijd en particuliere donateurs uit Saoedi-Arabië en andere olierijke Perzische Golf staten.
- Iran biedt belangrijke ondersteuning aan Hamas. Sommige diplomaten schatten de hulp vanuit Iran op twintig tot dertig miljoen dollar per jaar.
- Donaties van islamitische liefdadigheidsinstellingen.
- Hamas zou importbelasting heffen op goederen die door smokkeltunnels de gazastrook binnenkomen
Literatuur: Hamas, Council on Foreign Relations 1/08/2014.
(Internationale) relaties
- Hezbollah. Sji’itische terroristische organisatie, samen met Hamas opererend vanuit Libanon. (Bron:
- Iran. Het sji’itische Iraanse regime geeft sinds begin jaren negentig financiële steun aan het soennitische Hamas met als doel het exporteren van de ‘islamitische revolutie’.
Activiteiten
Wapens en werkwijze
Hamas is politiek, maatschappelijk en militant actief. De militante tak, de ‘Ezzedeen al-Qassam Brigade’, maakt gebruik van:
- Zelfmoordaanslagen op Israëlische militaire (onder andere grensposten en trainingskampen) en burgerdoelen (bussen, restaurants, cafés).
- Opblazen van auto’s door middel van het plaatsen van zware explosieven.
- Mortieren en korte afstandraketten. Vanaf de Gazastrook worden geregeld raketten (Qassam-raketten) afgevuurd op Israëlisch grondgebied.
- Qassam-raketten.
Recente en/of opvallende activiteiten
Israël heeft naar eigen zeggen twee Hamasdoelen aangevallen. Tijdens een luchtaanval werd onder andere een raketfabriek van de groepering verwoest. Ooggetuigen zeggen echter dat beide doelen trainingskampen waren van Hamas. De luchtaanval kwam als reactie op eerdere aanvallen.
Er is, zover bekend, niemand gewond geraakt.
AanslagenInterventies
Aanslagen
Aanslagen
Drie mannen die waren veroordeeld voor moord zijn door Hamas in Gaza geëxecuteerd. Een van de mannen is opgehangen, de andere twee zijn door een vuurpeleton gedood. Hamas heeft voor de executies niet de noodzakelijke toestemming gevraagd van president Abbas.
Aanslagen
Hamas dreigt om de belangrijkste luchthaven van Israël, Ben Gurion, aan te vallen.
Aanslagen
De badplaats Eilat in Israël wordt bestookt met raketten. Bij de ontploffing van twee raketten in de stad raken een aantal mensen gewond. Het is voor het eerst dat de stad getroffen is door raketten sinds het conflict tussen Israël en Hamas weer oplaaide.
Aanslagen
Bij een dubbele Palestijnse zelfmoordaanslag op de haven van de Israëlische kuststad Ashdod kwamen zeker elf mensen om het leven. Hamas en de Al Aqsa Martelarenbrigades eisten de verantwoordelijkheid voor de aanslagen gezamenlijk op.
Aanslagen
Drie Palestijnen voerden een zelfmoordaanslag uit bij de grensovergang Karni, tussen Israël en de Gazastrook. Zes Israëliërs kwamen daarbij om het leven. De aanslag werd opgeëist door zowel Hamas als de Al Aqsa Martelarenbrigades.
Aanslagen
De spanning tussen Hamas en Fatah ontaarde in het heftigste geweld tussen de twee partijen sinds de zomer van 2007. Bij twee schietpartijen in Qalqilya (op de Westelijke Jordaanoever) vielen in totaal 9 doden.
Aanslagen
Vier Israëliërs werden doodgeschoten op een snelweg nabij Hebron. De Ezzedeen al-Qassam Brigades eisten de verantwoordelijkheid voor de schietpartij op.
Aanslagen
Contraterroristische maatregelen
Israël heeft naar eigen zeggen twee Hamasdoelen aangevallen. Tijdens een luchtaanval werd onder andere een raketfabriek van de groepering verwoest. Ooggetuigen zeggen echter dat beide doelen trainingskampen waren van Hamas. De luchtaanval kwam als reactie op eerdere aanvallen.
Er is, zover bekend, niemand gewond geraakt.
AanslagenInterventies
Overig nieuws interventies
Een belangrijke Hamas-commandant is bij Israëlische aanvallen om het leven gekomen. Hamas heeft de dood van een van zijn militaire leiders bevestigd. Het gaat om de commandant van Gaza-Stad, genaamd Bassem Issa. Volgens het Amerikaanse persbureau AP is het de hoogstgeplaatste Hamas-militair die door Israël is omgebracht sinds de Gaza-oorlog in 2014.
Overig nieuws interventies
Het Amerikaanse Ministerie van Financiën heeft sancties opgelegd aan vier ambtenaren en een Saoedi-Arabisch bedrijf voor het financiëel ondersteunen van Hamas. Onder de gesanctioneerden zijn een leider van Hamas, verantwoordelijk voor Hamas' financiële transacties en de leider van Hamas' financiële committee.
Interventies
Een van de leiders van Hamas in de Westelijke Jordaanoever is tijdens een Israëlische inval op zijn huis in de buurt van Ramallah in de Westelijke Jordaanoever gearresteerd. Hij wordt ervan beschuldigd aan te zetten tot geweld en is al vaker door de Israëlische autoriteiten gearresteerd.
Interventies
Israëlische heeft luchtaanvallen uitgevoerd op een trainingskamp en andere infrastructuur van Hamas. Het was een reactie op een raketaanval die vanuit Gaza op zuid Israël was gericht. Hoewel de aanval door een een kleine extremistische organisatie is opgeëist, houdt Israël Hamas verantwoordelijk vanwege hun bestuurlijke macht in Gaza.
Interventies
In de Westelijke Jordaanoever is een Israëlisch echtpaar doodgeschoten. De vijf verdachten zijn door de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst gearresteerd. Volgens Israël zijn het leden van Hamas en hebben zij toegegeven de aanslag en twee andere aanslagen in de West Bank te hebben gepleegd.
Interventies
Egypte heeft de afgelopen maanden circa 1200 smokkeltunnels afgeloten naar Gaza.
Interventies
Inwoners van Gaza vluchten massaal uit het noorden van de Gazastrook nadat het Israelische leger eerder had aangegeven dat zij daar bombardementen zullen uitvoeren.
Overig nieuws interventies
Er zijn 260 Palestijnen omgekomen tijdens een aanval van het Israëlische leger op Gaza. Naar schatting zijn 30,000 Palestijnen op de vlucht geslagen. De acties zijn een reactie op de naar schatting meer dan 1400 op Israël afgeschoten raketten sinds 8 juli 2014 vanuit de Gazastrook. Een aanzienlijk deel hiervan is afkomstig van Hamas.
Overig nieuws interventies
Secretaris generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, heeft geschokt gereageerd op een Israëlische aanval op een VN-school in de Gazastrook waar op het moment van de aanval honderden mensen schuilden. Bij de aanval vallen er 15 doden en raken circa 200 mensen gewond. De meeste doden waren kinderen.
Overig nieuws interventies
Het Israëlische leger doodde diverse Hamas-kopstukken, waaronder Sjeik Yassin en diens opvolger Abdelaziz Rantisi.
Overig nieuws interventies
Een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties, onder leiding van Richard Goldstone, presenteerde een rapport over de Gaza-oorlog. Hoewel het rapport beide partijen ervan beschuldigde oorlogsmisdaden en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid te hebben begaan, was de voornaamste kritiek gereserveerd voor het Israëlische leger. Bovendien drong het rapport er bij de Verenigde Naties op aan dat niet zonder gevolgen te laten.
Overig nieuws interventies
Het Israëlische leger onderschepte een vrachtschip met 500 ton aan verstopte wapens. Het schip was afkomstig uit Iran en zou Hamas en Hezbollah gaan herbewapenen.
Interventies
Egypte begon met het plaatsen van grote stalen platen in de bodem aan de Egyptische kant van de grens met Gaza. Deze ondergrondse wand moest een einde maken aan smokkeltunnels die Hamas gebruikte voor de aanvoer van geld en goederen.
Overig nieuws interventies
Het Israëlische leger ontwikkelde een raketafweersysteem tegen korteafstandsraketten die Hamas en Hezbollah gebruikten. Het zou nog jaren duren voordat het systeem volledig werd geïnstalleerd langs de Gazastrook en Libanon.
Overig nieuws interventies
Mahmoud al-Mabhouh, kopstuk van Hamas, werd dood gevonden op zijn hotelkamer in Dubai. Al-Mabhouh was één van de oprichters van de Ezzedeen al-Qassam Brigades en regisseerde de wapensmokkel van Iran naar Gaza. Fatah en Hamas betichten elkaar van betrokkenheid bij de liquidatie. Vooralsnog worden ook de Israëlische autoriteiten van betrokkenheid beschuldigd. Het Openbaar Ministerie in Keulen startte een onderzoek en in het Verenigd Koninkrijk werden Israëlische diplomaten uitgewezen.
Interventies
Israël arresteerde een 47-jarige man, naar verluidt één van de oprichters van de Ezzedeen al-Qassam Brigades. De arrestatie vond plaats in de omgeving van Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever.
Interventies
Zo’n 15.000 mensen liepen in Tel Aviv een protestmars voor de vrijlating van soldaat Gilad Shalit.
Overig nieuws interventies
De Palestijnse autoriteiten op de Westelijke Jordaanoever pakten meer dan 300 personen op die banden zouden hebben met Hamas.
Overig nieuws interventies
Het Israëlische leger doodde Iyad Shilbayeh, een vooraanstaand lid van de Ezzedeen al-Qassam Brigades.
Overig nieuws interventies
Het Israëlische leger presenteerde een nieuw verdedigingssysteem tegen chemische en raketaanvallen.
Overig nieuws interventies
Uitgelekte stukken van de Amerikaanse ambassade beweren dat Israël met de blokkade van de gazastrook “de economie op het randje van instorting wil houden, zonder het laatste zetje te geven''. Zo wordt de positie van Hamas verzwakt.
Overig nieuws interventies
In Soedan komen bij een helikopteraanval twee mensen om het leven, waaronder een commandant van Hamas. De Soedanese regering weet “absoluut zeker” dat Israël betrokken is bij de aanval. Israël onthoudt zich van commentaar.
Interventies
Verwijzingen
Links
- ‘Hamas’, Council on Foreign Relations, 27/08/2009
- ‘Secretary-General’s Summary of the Report of the United Nations Headquarters Board of Inquiry into certain incidents in the Gaza Strip between 27 December 2008 and 19 January 2009’
- ‘Under Cover of War: Hamas Political Violence in Gaza’, Human Rights Watch, april 2009
- ‘Who are Hamas?’, BBC News, 04/01/2009
- Documentaire over Hamas (Engels): ‘Inside Hamas’, Channel 4, februari 2008
- Alexandra Silver, ‘Hamas’ Leaders’, Council on Foreign Relations, 10/02/2006
- Michael Donovan, ‘In the Spotlight: Hamas (Islamic Resistance Movement)’, Center for Defense Information, 18/03/2002
- ‘Hamas Charter (1988)’, Palestine Center
- De semi-officiële website van Hamas: www.palestine-info.info
- De semi-officiële website van Al-Qassam Brigades: www.alqassam.ps
Literatuur
- Michael Irving Jensen, The Political Ideology of Hamas: A Grassroot Perspective, Londen 2009
- Matthew Levitt, Hamas: Politics, Charity, and Terrorism in the Service of Jihad, New Haven 2006
- Shaul Mishal & Avraham Sela, The Palestinian Hamas: Vision, Violence and Coexistence, New York 2000
- Andrea Nüsse, Muslim Palestine: The Ideology of Hamas, Abingdon 1998
