Euskadi Ta Askatasuna (ETA)

Operationele gebieden

Huidige bekende operationele gebieden

Achtergrond

Korte geschiedenis

Het Baskenland is al lange tijd een autonome regio en in de 20e eeuw wilde de Basken een eigen staat die onafhankelijk zou zijn van Frankrijk en Spanje. Deze wens stuitte echter op veel weerstand onder het Franco regime. De ETA werd opricht op 31 juli 1959 en was een reactie op de vijandigheid tegen het Baskische volk door het Franco regime. De organisatie vloeide voort uit de Basque Nationalist Party. De ETA ontstond uit onvrede onder de jongere leden dat er geen geweld gebruikt mocht worden onder leiding van de Basque Nationalist Party. In de jaren die volgden werden de acties van ETA gewelddadiger. Op een conferentie in 1966 werd de ETA opgesplitst naar ideologie waar de ‘nationalisten’, ETA-V, vasthielden aan de traditionele doelen zoals een onafhankelijk Baskenland, en de ‘ideologist’, ETA-VI, die een voorkeur hadden voor een Marxist-Leninistische opvatting en zich bezighielden met sabotage, en vanaf 1968, met dodelijke aanslagen. Franco reageerde op de nationalistische sentimenten van de Basken door de taal te verbieden in openbare plaatsen en Baskische intellectuelen gevangen te nemen.

Inmiddels heeft de strijd om een onafhankelijke Baskische staat al aan meer dan 800 mensen het leven gekost. Door de jaren heen heeft de ETA onder andere verschillende moordaanslagen op de koning van Spanje voorbereid. In maart 2001, riep de ETA buitenlandse toeristen weg te blijven, waarna een aanslag op het parkeerterrein van het vliegveld Madrid Barajas volgde.

Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een wapenstilstand aan, met als reden om een nieuw democratisch proces in Baskenland in gang te brengen. De wapenstilstand werd echter om 26 december 2006 verbroken toen de ETA een aanslag pleegde op parkeerruimte van de luchthaven van Madrid. Ondanks toenemende acties van de politie en het arresteren van hoog geplaatste ETA-leden waardoor de organisatie verzwakte, bleef de ETA in staat om gewelddadige acties uit te voeren. Op 9 juli 2009 gingen er in Burgos, een stad op Mallorca, diverse explosieven af waarbij twee politieagenten om het leven kwamen. In 2010 volgde echter het bericht dat de ETA geen gewelddadige aanslagen meer zou plegen. Een volledige overgave bleef echter nog uit. Op 20 maart 2017 volgde een officiële overdracht van alle wapens. ETA kondigde in mei 2018 aan dat de organisatie zichzelf had opgeheven. In een brief die naar meerdere landelijke organisaties is gestuurd en die is gepubliceerd door het Spaanse El Diario, meldt de ETA dat ‘alle structuren volledig zijn ontbonden’. Eerder vroeg ETA de achterblijvers al om een vergiffenis voor het bloedvergieten. 

Momenteel zitten er rond de 265 mensen in de gevangenis in Spanje vanwege hun banden met de ETA, hiervan zit een deel in een Franse gevangenis. De vraag wat er moet gebeuren met deze gevangen is een kwestie die zowel de Spanjaarden als de Basken verdeelt.

(César García, ‘The Strategic Communication Power of Terrorism: The Case of ETA’, 2018; Paddy Woodworth, ‘Why do they kill? The Basque Conflict in Spain’, 2001).

Toon meer

Organisatiestructuur

Omvang organisatie/groepering

<100

Omvang organisatie/groepering - toelichting

Geen informatie beschikbaar

Leiders

Onderstaande leiders waren volgens de autoriteiten allemaal betrokken bij het uitroepen van het staakt-het-vuren in 2011 en werden daarom gezien als de ‘kopstukken’ van de ETA:

• Mikel Irastorza (werd gearresteerd in 2016 nadat hij zich jarenlang had schuilgehouden in een Frans stadje in de Pyreneeën. Hij was sinds 2015 de belangrijkste man bij de ETA nadat David Pla en Iratxe Sorzabal kort daarvoor waren aangehouden.
• David Pla (1975-heden) is in 2000 veroordeeld voor het voorbereiden van een aanslag op de burgermeester van Zaragoza. Hij was eerder de leider van de Baskische separatistische jeugdbeweging. In 2015 werd hij opgepakt door de Franse politie. Hij werd verdacht van het bijwonen van een ETA-leiderschapsvergadering.
• Iratxe Sorzabel (1971-heden) trad eind jaren tachtig toe tot ETA toen ze nog een tiener was. In 2009 werd Iratxe aangesteld als leider van ETA. Samen met David Pla werd Iratxe opgepakt in 2015.
• Josu Urrutikoetxea (1950-heden) was de leider van de politieke afdeling.
• Izaskun Lesaka (1975-heden) werd in 2012 opgepakt door de Frans politie waarna de Spaanse politie hem beschuldigde van het schrijven van officiële ETA-documenten en leidinggeven aan het militaire apparaat.

Bevelstructuur

Geen informatie beschikbaar

Financiële inkomstenbronnen

In de begindagen beroofde ETA-leden banken om aan geld te komen voor explosieven en wapens. Andere bron van inkomsten waren giften van sympathisanten.  

(Internationale) relaties

Geen informatie beschikbaar

Activiteiten

Wapens en werkwijze

De ETA pleegde overvallen om aan geld te komen. Met dit geld kochten zij wapens en explosieven om bomaanslagen (inclusief autobommen) te plegen. De bomaanslagen werden vaak uitgevoerd op publieke plekken zoals hotels. Zo ook op 22 juli 2003 toen bomexplosies in hotels in toeristenoorden Benidorm en Alicante leidden tot 13 gewonden.

Recente en/of opvallende activiteiten

Contraterroristische maatregelen

Verwijzingen

Links

• https://www.reuters.com/article/us-spain-eta/basque-separatist-group-eta-to-announce-final-dissolution-in-may-idUSKBN1HP310
• https://www.counterextremism.com/countries/spain
• https://www.cfr.org/backgrounder/basque-fatherland-and-liberty-eta-spain-separatists-euskadi-ta-askatasuna

Literatuur

• Shepard, W.S. (2002). The ETA: Spain Fights Europe's Last Active Terrorist Group. Mediterranean Quarterly, 13(1), 54-68.
• Hijzen, C. (2008). Een gewelddadiger wereld. Het ontstaan van de ETA verklaard. Leidschrift, 23(1).
• García, C. (2018). The Strategic Communication Power of Terrorism: The Case of ETA. Perspectives on Terrorism, 12(5), 27-35.
• Woodworth, P. (2001). Why do they kill? The Basque Conflict in Spain. World Policy Journal, 18(1), 1-12.