Euskadi Ta Askatasuna (ETA) (historische organisatie)

Operationele gebieden

Huidige bekende operationele gebieden

Frankrijk, Spanje,

Achtergrond

Korte geschiedenis

Het Baskenland is al lange tijd een autonome regio en in de 20e eeuw wilde de Basken een eigen staat die onafhankelijk zou zijn van Frankrijk en Spanje. Deze wens stuitte echter op veel weerstand onder het Franco regime. De ETA werd opricht op 31 juli 1959 en was een reactie op de vijandigheid tegen het Baskische volk door het Franco regime. De organisatie vloeide voort uit de Basque Nationalist Party. De ETA ontstond uit onvrede onder de jongere leden dat er geen geweld gebruikt mocht worden onder leiding van de Basque Nationalist Party. In de jaren die volgden werden de acties van ETA gewelddadiger. Op een conferentie in 1966 werd de ETA opgesplitst naar ideologie waar de ‘nationalisten’, ETA-V, vasthielden aan de traditionele doelen zoals een onafhankelijk Baskenland, en de ‘ideologist’, ETA-VI, die een voorkeur hadden voor een Marxist-Leninistische opvatting en zich bezighielden met sabotage, en vanaf 1968, met dodelijke aanslagen. Franco reageerde op de nationalistische sentimenten van de Basken door de taal te verbieden in openbare plaatsen en Baskische intellectuelen gevangen te nemen.

Inmiddels heeft de strijd om een onafhankelijke Baskische staat al aan meer dan 800 mensen het leven gekost. Door de jaren heen heeft de ETA onder andere verschillende moordaanslagen op de koning van Spanje voorbereid. In maart 2001, riep de ETA buitenlandse toeristen weg te blijven, waarna een aanslag op het parkeerterrein van het vliegveld Madrid Barajas volgde.

Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een wapenstilstand aan, met als reden om een nieuw democratisch proces in Baskenland in gang te brengen. De wapenstilstand werd echter om 26 december 2006 verbroken toen de ETA een aanslag pleegde op parkeerruimte van de luchthaven van Madrid. Ondanks toenemende acties van de politie en het arresteren van hoog geplaatste ETA-leden waardoor de organisatie verzwakte, bleef de ETA in staat om gewelddadige acties uit te voeren. Op 9 juli 2009 gingen er in Burgos, een stad op Mallorca, diverse explosieven af waarbij twee politieagenten om het leven kwamen. In 2010 volgde echter het bericht dat de ETA geen gewelddadige aanslagen meer zou plegen. Een volledige overgave bleef echter nog uit. Op 20 maart 2017 volgde een officiële overdracht van alle wapens. ETA kondigde in mei 2018 aan dat de organisatie zichzelf had opgeheven. In een brief die naar meerdere landelijke organisaties is gestuurd en die is gepubliceerd door het Spaanse El Diario, meldt de ETA dat ‘alle structuren volledig zijn ontbonden’. Eerder vroeg ETA de achterblijvers al om een vergiffenis voor het bloedvergieten. 

Ook na de ontbinding van de terreurgroep gaan gerechtelijke processen tegen de aanslagplegers van lang geleden gewoon door. Zo veroordeelde het Spaanse Hooggerechtshof in 2022 een voormalig ETA-lid tot 425 jaar gevangenisstraf voor de bomauto die ze in mei 1985 voor het Mendizorrozastadion in Vitoria plaatste. Daarbij vielen geen slachtoffers omdat de springstof tijdig onklaar kon worden gemaakt. Momenteel zitten er rond de 265 mensen in de gevangenis in Spanje vanwege hun banden met de ETA, hiervan zit een deel in een Franse gevangenis. De vraag wat er moet gebeuren met deze gevangen is een kwestie die zowel de Spanjaarden als de Basken verdeelt.

Bronnen: César García, ‘The Strategic Communication Power of Terrorism: The Case of ETA’, 2018; Paddy Woodworth, ‘Why do they kill? The Basque Conflict in Spain’, 2001; Ciordia, A. (2021). Less divided after ETA? The evolution of ideological cleavages in the Basque environmental field, 2007–2017. Mobilization: An International Quarterly, 26(2), 217-236; Argomaniz, J. (2023). ¡ Basta Ya! The Basque civic movement and nonviolent resistance to ETA’s terrorism. Journal of Pacifism and nonviolence, 2(1), 1-33; Zulaika, J., & Murua, I. (2020). How terrorism ends–and does not end: the Basque case. In Critical Terrorism Studies at Ten (pp. 142-160). Routledge.

Toon meer

Organisatiestructuur

Omvang organisatie/groepering

<100

Omvang organisatie/groepering - toelichting

De ETA heeft zichzelf in 2018 opgeheven. Desondanks zijn er vermoedelijk nog enkele honderden oud-leden en sympathisanten actief, die de zaak van ETA levend proberen te houden. 

Leiders

Het is lastig om te achterhalen wie leiding hebben gegeven aan deze groep. Enkele namen zijn wel genoemd door autoriteiten omdat deze personen betrokken waren bij het uitroepen van het staakt-het-vuren in 2011. Deze personen zijn bijna allemaal opgepakt door de autoriteiten. 

Bevelstructuur

Geen informatie beschikbaar

Financiële inkomstenbronnen

In de begindagen beroofde ETA-leden banken om aan geld te komen voor explosieven en wapens. Andere bron van inkomsten waren giften van sympathisanten.  

(Internationale) relaties

Geen informatie beschikbaar

Activiteiten

Wapens en werkwijze

De ETA pleegde overvallen om aan geld te komen. Met dit geld kochten zij wapens en explosieven om bomaanslagen (inclusief autobommen) te plegen. De bomaanslagen werden vaak uitgevoerd op publieke plekken zoals hotels. Zo ook op 22 juli 2003 toen bomexplosies in hotels in toeristenoorden Benidorm en Alicante leidden tot 13 gewonden.

Recente en/of opvallende activiteiten

Contraterroristische maatregelen

Verwijzingen

Links

• https://www.reuters.com/article/us-spain-eta/basque-separatist-group-eta-to-announce-final-dissolution-in-may-idUSKBN1HP310
• https://www.counterextremism.com/countries/spain
• https://www.cfr.org/backgrounder/basque-fatherland-and-liberty-eta-spain-separatists-euskadi-ta-askatasuna

Literatuur

• Shepard, W.S. (2002). The ETA: Spain Fights Europe's Last Active Terrorist Group. Mediterranean Quarterly, 13(1), 54-68.
• Hijzen, C. (2008). Een gewelddadiger wereld. Het ontstaan van de ETA verklaard. Leidschrift, 23(1).
• García, C. (2018). The Strategic Communication Power of Terrorism: The Case of ETA. Perspectives on Terrorism, 12(5), 27-35.
• Woodworth, P. (2001). Why do they kill? The Basque Conflict in Spain. World Policy Journal, 18(1), 1-12.
• Ciordia, A. (2021). Less divided after ETA? The evolution of ideological cleavages in the Basque environmental field, 2007–2017. Mobilization: An International Quarterly, 26(2), 217-236.
• Argomaniz, J. (2023). ¡ Basta Ya! The Basque civic movement and nonviolent resistance to ETA’s terrorism. Journal of Pacifism and nonviolence, 2(1), 1-33.
• Zulaika, J., & Murua, I. (2020). How terrorism ends–and does not end: the Basque case. In Critical Terrorism Studies at Ten (pp. 142-160). Routledge.