Terrorismefinanciering

Het plegen van een terroristische aanslag hoeft niet duur te zijn: ook met relatief goedkope materialen kan veel schade worden aangericht. Het opzetten en in stand houden van een grootschalig terroristisch netwerk, en het organiseren en plegen van omvangrijke aanslagen, vereist echter wel toegang tot (financiële) middelen. Alle handelingen en praktijken die uiteindelijk het doel hebben om terroristische activiteiten mogelijk te maken, duiden we aan met de term ‘terrorismefinanciering’. Het gaat hierbij om alle vormen van bijstand aan terroristische groeperingen of individuele personen met terroristisch oogmerk. Terrorismefinanciering is dan ook breder dan financiële steun alleen. Het kan ook gaan om het leveren van goederen of diensten. Denk bijvoorbeeld aan het werven van fondsen, het geven van informatie over financiering, maar ook het daadwerkelijk beschikbaar stellen van goederen of financiële steun voor een aanslag.

Terrorismefinanciering via illegale activiteiten

Veel terroristische organisaties laten zich in met illegale praktijken om hun activiteiten te financieren. Sommige groeperingen profiteren bijvoorbeeld van mensensmokkel en -handel. Ze maken gebruik van wanhopige situaties van migranten en vluchtelingen, waarbij ze hen tegen betaling over landsgrenzen smokkelen. Ontvoeringen en afpersing zijn ook veelvoorkomende illegale activiteiten die door terroristische organisaties worden ingezet. Het gijzelen van individuen, vaak toeristen of hooggeplaatste personen, dient niet alleen als een directe bron van inkomsten door losgeld te eisen, maar heeft mede als doel angst en onzekerheid te verspreiden onder de bevolking.

Andere terroristische groeperingen, bijvoorbeeld in regio's zoals Zuid-Azië en Zuid-Amerika, profiteren van de internationale wapen- en drugshandel om hun activiteiten te financieren. Deze verwevenheid van criminele netwerken en terroristische groeperingen, heeft verstrekkende gevolgen voor de volksgezondheid, sociale stabiliteit en veiligheid in deze regio’s.

Terrorismefinanciering via donaties

Terroristische groeperingen verkrijgen soms ook inkomsten via donaties. Sommige mensen doneren aan dergelijke groeperingen, omdat ze de ideologieën en doeleinden van deze groepen steunen. In andere gevallen richten terroristische groeperingen (of aanverwante organisaties) zogenaamde liefdadigheidsinstellingen op om geld in te zamelen. Hoewel deze instellingen beweren goed werk te verrichten, zoals het steunen van oorlogsslachtoffers, dienen zij in werkelijkheid als een dekmantel voor het financieren van terroristische activiteiten. Het geld van goedbedoelende donateurs wordt op die manier weggesluisd.

Online terrorismefinanciering

Het internet biedt terroristische organisaties een grotendeels anoniem platform om fondsen te werven en financiële transacties uit te voeren. Dat gebeurt in het bijzonder via het zogenoemde ‘dark web’: een verborgen deel van het internet dat niet gemakkelijk toegankelijk is via standaard webbrowsers, en dat daardoor vaak wordt geassocieerd met anonimiteit en illegale activiteiten. Via het dark web kunnen terroristen geld witwassen, anonieme donaties ontvangen, fondsen overdragen, en wapens, drugs, of andere illegale producten aanschaffen. Ze kunnen er communiceren en informatie uitwisselen zonder gemakkelijk ontdekt te worden door autoriteiten. Ook kunnen terroristische groeperingen in de financiering van hun activiteiten gebruik maken van online ‘cryptocurrencies’ zoals Bitcoin. Het nadeel van deze digitale munteenheden is dat cryptotransacties niet centraal gereguleerd of gecontroleerd worden. Dit werkt anonieme financiële transacties van en naar terroristische organisaties in de hand.

De aanpak van terrorismefinanciering

Het tegengaan van terrorismefinanciering is een cruciaal onderdeel van de integrale aanpak waarmee de Nederlandse overheid terrorisme wil voorkomen en bestrijden. De aanpak van terrorismefinanciering is belangrijk, omdat een terrorist zonder geld of middelen minder grootschalige plannen kan operationaliseren. Het opzetten en in stand houden van een terroristische organisatie en het plegen van een terroristische aanslag kost geld. Zonder geldstromen wordt het leven van een terrorist of terroristische organisatie lastiger gemaakt. Bij de bestrijding van terrorismefinanciering ligt de focus dan ook niet zozeer op de herkomst van het geld, maar juist op de bestemming ervan. Daarom is zelfs het overmaken van een klein bedrag naar een terroristische organisatie al strafbaar volgens de Nederlandse wet.

In Nederland spelen onder meer het Openbaar Ministerie en de Financial Intelligence Unit (FIU) een belangrijke rol bij het tegengaan van terrorismefinanciering. Ook maakt de Nederlandse overheid samen met 39 andere landen onderdeel uit van de Financial Action Task Force (FATF). De FATF heeft tot doel lidstaten weerbaar te maken tegen witwassen en terrorismefinanciering, en internationale samenwerking op deze gebieden te faciliteren.

Bronnen

Freeman, M., & Ruehsen, M. (2013). Terrorism financing methods: An overview. Perspectives on terrorism, 7(4), p. 5-26.
Freeman, M. (2016). Sources of terrorist financing: theory and typology. In: Financing Terrorism (pp. 7-25). Londen: Routledge.
Ministerie van Justitie en Veiligheid. (2022). Terrorismefinanciering. Openbaar Ministerie. Geraadpleegd via: https://www.om.nl/onderwerpen/terrorismefinanciering
Teichmann, F. M. (2019). Recent trends in money laundering and terrorism financing. Journal of Financial Regulation and Compliance, 27(1), p. 2-12.
Wesseling, M., & Goede, M. D. (2018). Beleid bestrijding terrorismefinanciering. Den haag: Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum.