Gebruik van internet door terroristen

De komst van het internet heeft de manier waarop mensen communiceren en informatie delen drastisch veranderd. Deze technologische ontwikkeling heeft voor terroristische groeperingen echter ook nieuwe kansen gecreëerd om hun haatdragende boodschappen te verspreiden, nieuwe leden te werven, terroristische activiteiten te financieren en aanslagen te plannen. Zo kan propagandamateriaal makkelijk, goedkoop en snel worden verspreid via sociale media, wat mogelijk bijdraagt aan de radicalisering van personen die hier gevoelig voor zijn. Ook weten terroristen van over de hele wereld elkaar makkelijk te vinden via online platforms, waar zij snel en anoniem met elkaar kunnen communiceren. Beide fenomenen worden hieronder toegelicht.

Online terroristische propaganda

Terroristische propaganda verwijst naar alle content (informatie, ideeën, meningen of beelden) die worden uitgezonden, gepubliceerd of op een andere manier verspreid met als doel het bevorderen van een extremistische ideologie, het werven van nieuwe leden, het verspreiden van angst en het aanmoedigen van gewelddadige acties. Terroristische propaganda kan via verschillende mediakanalen worden verspreid, zoals via tijdschriften, radio, video’s en afbeeldingen of memes. De verspreiding van extremistische propaganda speelt zich echter in toenemende mate online af. Niet alleen is communicatie via online platforms en sociale mediakanalen makkelijker, goedkoper en sneller, ook voelen internetgebruikers zich vaak minder kwetsbaar door de anonimiteit die een computerscherm biedt. Terroristische groeperingen spelen hier handig op in, door op populaire online platforms zoals YouTube, Instagram en TikTok via anonieme accounts hun gedachtegoed te verspreiden en zo nieuwe leden te werven.

Door verscherpte moderatie op deze ‘reguliere’ sociale media platforms, wijken sommige organisaties echter uit naar alternatieve platformen, zogenoemde ‘chans’ (anonieme online fora), of besloten groepen. Ook versleutelde (end-to-end) berichtendiensten zoals Signal en Telegram zijn populair. De berichten die binnen deze diensten worden verzonden zijn gecodeerd, wat een extra laag van privacy en beveiliging biedt. Hierdoor is de communicatie minder vatbaar voor onderschepping of afluisteren door buitenstaanders, zoals overheden of hackers. Dit maakt versleutelde berichtendiensten een aantrekkelijke methode voor het delen van terroristische propaganda, het rekruteren van nieuwe leden en het plannen van terroristische acties.

Tot slot kan gebruik worden gemaakt van zogenoemde file-sharing platforms. Dit zijn online diensten die gebruikers in staat stellen om bestanden te delen met anderen via het internet. Vooral peer-to-peer (P2P) diensten zoals BitTorrent zijn populair om (grote) databestanden zonder tussenkomst van derden te delen. Hiermee kan terroristische propaganda en andere illegaal materiaal makkelijk op grote schaal worden verspreid.

De rol van online gamingplatforms

De afgelopen jaren zijn online gamingplatforms een vruchtbare bodem gebleken voor illegale activiteiten, waaronder het delen van terroristische propaganda, rekrutering voor terroristische groeperingen en het plannen van terroristische acties. De relatie tussen gamingplatforms en terrorisme kan op verschillende manieren worden begrepen. Allereerst wordt gewezen op toenemende ‘gamificatie’ van terroristisch geweld, waarbij elementen uit gewelddadige videogames steeds vaker worden gebruikt als inspiratie voor het plegen van (terroristisch) geweld in de echte wereld. Eerder gebruikten rechtsextremistische terroristen bijvoorbeeld op een helm gemonteerde camera’s waarmee zij hun aanslagen filmden, om zodoende bekende schietspellen (zoals het populaire Fortnite en Call of Duty) na te spelen. De livestreams van deze aanslagen zijn vervolgens rechtstreeks te volgen via sociale media en livestreamservices. Soms worden deze video’s van terroristische aanslagen achteraf geëdit en aangepast om deze nog meer op een schietspel te laten lijken. In andere gevallen worden screenshots uit de livestream (of uit de op de livestream gebaseerde videogame) gebruikt in memes om propaganda te verspreiden en om terroristische aanslagen en aanslagplegers te verheerlijken, of zelfs om anderen aan te zetten om het geweld na te doen.

In de tweede plaats hebben diverse terroristische groeperingen zelf online spellen ontworpen die direct verband houden met hun gewelddadige ideologieën en doelstellingen. Islamitische Staat lanceerde eerder al een eigen versie van de populaire videogames Grand Theft Auto en Call of Duty, gebaseerd op de jihadistische ideologie van de groepering. Het doel van deze spellen is openlijk het terroristische gedachtegoed van IS te verspreiden en wereldwijd nieuwe rekruten te werven. In deze spellen worden spelers aangemoedigd om de terroristische agenda van de groep te omarmen en zelfs virtueel deel te nemen aan terroristische activiteiten.

In de derde en laatste plaats fungeren gamingplatforms ook als communicatiekanaal waar gelijkgestemden elkaar kunnen ontmoeten. Via de chatfuncties die vaak aan deze platforms zijn gekoppeld, kunnen individuen met extremistische overtuigingen elkaar vinden, extremistische content met elkaar delen en terroristische activiteiten plannen.

Bronnen

Hartigers, M & Leidig, E. (1 juni 2023). Fighting extremism in gaming platforms: a set of design principles to develop comprehensive P/CVE strategies. Den Haag: International Centre for Counterterrorism.
Henschke, A. (2021). Terrorism and the internet of things: cyber-terrorism as an emergent threat. In: Counter-Terrorism, Ethics and Technology: Emerging Challenges at the Frontiers of Counter-Terrorism (pp. 71-87). Cham: Springer International Publishing.
Lissaris, E., Giataganas, G., Kavallieros, D., Myttas, D., & Kermitsis, E. (2021). Terrorist activities in the dark and the surface web. Dark Web Investigation, 49-84.
Macdonald, S., & Rees, C. (2022). Remove, impede, disrupt, redirect: Understanding & combating pro-Islamic state use of file-sharing platforms. Resolve Network.
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. (2023). Cyberdreiging. Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Ministerie van Justitie en Veiligheid (2023). Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. Den Haag: Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.
Robinson, N., & Whittaker, J. (2020). Playing for hate? Extremism, terrorism, and videogames. Studies in Conflict & Terrorism, p. 1-36.
Schulzke, M. (2014). Simulating terrorism and insurgency: video games in the war of ideas. Cambridge Review of International Affairs, 27(4), p. 627-643.
Tugwell, M. (2017). Terrorism and propaganda: Problem and response. In: Insurgent terrorism (pp. 51-61). Londen: Routledge.
Van Wonderen, R., Burggraaff, D., Ganpat, S., van Beek, G., & Cauberghs, O. (2023). Rechtsextremisme op sociale mediaplatforms? Verwey-Jonker Instituut.
Whittaker, J. (2021). The online behaviors of Islamic state terrorists in the United States. Criminology & Public Policy, 20(1), p. 177-203.
Wolfowicz, M., Weisburd, D., & Hasisi, B. (2023). Examining the interactive effects of the filter bubble and the echo chamber on radicalization. Journal of Experimental Criminology, 19(1), p. 119-141.